Ocena zielonych pul w budżetach obywatelskich w perspektywie wyzwań klimatycznych

Artykuł prezentuje wyniki badania zielonych pul w budżetach obywatelskich (dalej: BO), czyli wydzielonych środków przeznaczonych na sfinansowanie projektów o charakterze prośrodowiskowym. Tego typu rozwiązanie wprowadzono w N = 17 ośrodkach. Stanowiły one 6% miast powyżej 5 tys. mieszkańców, które zorganizowały BO w latach 2020–2022. Na projekty w ramach zielonych pul przeznaczano przeciętnie 10% środków w budżecie obywatelskim. W większości miast za projekty „zielone” uznano zadania polegające na tworzeniu i modernizacji terenów zieleni, jak również na pielęgnacji i sadzeniu roślinności. Rzadziej w ramach zielonych pul dopuszczano wnioski dotyczące małej retencji i gospodarki wodnej, organizacji wydarzeń czy opieki i ochrony nad zwierzętami. Wyniki analizy projektów wybranych do realizacji pokazują umiarkowaną efektywność badanego rozwiązania. Przeciętnie aż 62% środków przewidzianych na projekty „zielone” przeznaczono na roślinność. Skuteczność zielonych pul w poszczególnych miastach była jednak zróżnicowana. W niektórych ośrodkach do realizacji trafiały projekty „zielone” tylko z nazwy, które skupiały się raczej na rozwoju infrastruktury do rekreacji niż na poprawie stanu środowiska miejskiego. Poprawa funkcjonowania zielonych pul wymaga w pierwszej kolejności uszczelnienia lokalnych regulacji. Warto również rozważyć dopuszczenie szerszego katalogu zadań wpływających na adaptację miast do zmian klimatu, związanych np. ze zrównoważoną mobilnością czy transformacją energetyczną.

The article presents results of the study of green quotas in participatory budgeting (PB), i.e. funds earmarked to finance environmentally beneficial projects. Those type of quotas were introduced in N = 17 or 6% of cities in Poland with more than 5,000 inhabitants, which organised PB between 2020 and 2022. On average, 10% of funds in participatory budgeting were allocated to projects within green quotas. In most cities “green” projects were defined most often as investments in green areas of cities or increasing the amount and quality of plants in city space. less frequently, the definition of “green” projects included small-scale retention and water management, organisation of events or care and protection of animals. The results of the analysis show the moderate effectiveness of green quotas. On average, 62% of their funds were allocated to investments concerning plants. however, the effectiveness of green quotas varied across cities. Some projects selected for implementation were “green” in name only. Rather than focus on improving the city environment, they entailed spending on new recreational infrastructure. Improving the functioning of green quotas requires tightening local regulations. it is also worth considering allowing a broader catalogue of tasks affecting the adaptation of cities to climate change, e.g. related to sustainable mobility or energy transformation.