Praca socjalna jako czynnik wspierający readaptację społeczną skazanych w polskim systemie penitencjarnym

W artykule podjęto zagadnienie pracy socjalnej z osobami skazanymi odbywającymi karę pozbawienia wolności, które nie tylko przejawiają liczne deficyty o charakterze psychospołecznym, lecz także w warunkach izolacji więziennej mają ograniczony dostęp do ważnych zasobów, dóbr i aktywności oraz mają ograniczone możliwości zaspokajania swoich podstawowych potrzeb. W badaniach skoncentrowano się na ukazaniu pracy socjalnej jako czynnika wspomagającego readaptację społeczną skazanych w odniesieniu do polskiego systemu penitencjarnego. Celem jest ustalenie, na ile polski system penitencjarny uwzględnia pracę socjalną jako czynnik wspierający proces readaptacji społecznej skazanych. W pierwszej części readaptacja społeczna skazanych jest analizowana jako cel pracy socjalnej. Następnie podjęto próbę krytycznej analizy obecnego modelu pracy socjalnej z więźniami oraz rozważono potrzebę wprowadzenia pracy socjalnej do polskiego systemu penitencjarnego w szerszym niż dotychczas zakresie. Wnioski z przeprowadzonej analizy wskazują, że praca socjalna, mimo że stanowi istotny czynnik wspierający readaptację społeczną skazanych, nie jest w pełni uwzględniona w obecnym modelu pracy penitencjarnej ze skazanymi. Model ten tylko w podstawowym zakresie zapewnia wsparcie socjalne skazanym w ramach pomocy postpenitencjarnej. W związku z tym wskazano na potrzebę opracowania i wdrożenia modelu pracy socjalnej z więźniami, który pozwalałby na ścisłą współpracę systemów penitencjarnego i pomocy społecznej, także z udziałem innych podmiotów. W modelu tym należy uwzględnić konieczność pełnej diagnozy sytuacji społeczno-ekonomicznej skazanych oraz innych problemów mogących stanowić źródło zaburzeń w ich procesie społecznej readaptacji.

The article addresses the issue of social work with prisoners who not only manifest numerous psychosocial deficits but also in conditions of prison isolation have limited access to important resources, goods activities and have limited opportunities to meet their basic needs. The study focused on presenting social work as a factor supporting the social readaptation of convicts in relation to the Polish penitentiary system. The aim is to determine to what extent the Polish penitentiary system takes into account social work as a factor supporting and conditioning the process of social readaptation of prisoners. In the first part, the social readaptation of convicts is analyzed as the aim of social work. Then, an attempt was made to critically analyze the existing model of social work with prisoners and the need to introduce social work to the Polish penitentiary system to a wider extent than before was considered. The conclusions from the analysis indicate that social work, although it is an important factor supporting the social readaptation of prisoners, is not fully taken into account in the current model of penitentiary work with convicts. This model only provides basic social support to convicts as part of post-penitentiary assistance. Therefore, the need was indicated to develop and implement a model of social work with prisoners that would allow for close cooperation between the penitentiary and social welfare systems, also with the participation of other entities. This model should take into account the need for a full diagnosis of the socio-economic situation of convicts and other problems that may be a source of disturbances in their social readaptation process.