Dynamika relacji opad-odpływ w potokach Biała Woda i Czarna Woda w roku hydrologicznym 2010

Praca dotyczy związku przyczynowo-skutkowego, zachodzącego między wartością opadów atmosferycznych a dynamiką odpływu wód powierzchniowych z małych zlewni górskich. Analizowano zlewnie dwóch dobrze rozpoznanych potoków: Biała Woda oraz Czarna Woda, będących źródłowymi dopływami potoku Grajcarek, uchodzącego do Dunajca w miejscowości Szczawnica. Zlewnie te są do siebie podobne pod względem cech hydrograficznych, różnią się natomiast sposobem użytkowania terenu. Zlewnia Czarnej Wody jest zlewnią bardziej zalesioną. W celu szczegółowego rozpoznania relacji opad-odpływ wybrano rok hydrologiczny 2010. Zarejestrowano wówczas na stacji klimatologicznej w Jaworkach (Małe Pieniny, 600 m n.p.m.) sumaryczne opady atmosferyczne, przekraczające 1602 mm, przy czym w półroczu letnim ponad 1202 mm (75% opadu rocznego), a w półroczu zimowym 400 mm (25% opadu rocznego). W podanych warunkach meteorologicznych rejestrowano też wysokie przepływy, a także bardzo wysokie średnie odpływy jednostkowe, które w omawianym roku hydrologicznym wynosiły od 29,3 do 32,0 dm³·s-¹·km-². Znając strukturę użytkowania obu zlewni badawczych można stwierdzić, że w warunkach długotrwałych i wysokich opadów atmosferycznych powierzchnie leśne dobrze spełniają funkcje ochronne płytkich gleb górskich, jednak okrywa roślinna i glebowa nie różnicuje już tak wyraźnie odpływów.

This paper concerns the relations between the amount of precipitation and the dynamics of surface water runoff from small mountain catchments. We analysed two well-identified sub-basins of streams: Biała and Czarna Woda. Both are spring inflows to the Grajcarek stream which is a rightbank tributary of the Dunajec River. For a detailed diagnosis of the rainfall - runoff relationship the hydrological year 2010 was selected. In this year total rainfall recorded at the weather station at Jaworki (Small Pieniny, 600 m a.s.l.) exceeded 1602 mm while in the summer season the rainfall exceeded 1202 mm. In these meteorological conditions high flows and very high average unit outflows were recorded, which in the hydrological year 2010 ranged from 29.3 to 32.0 dm³·s-¹·km-². Relational analysis showed that during long and intensive precipitation forests and grasslands acted as a protection for shallow mountain soils. However, vegetation cover and soil did not have any clear influence on the differences between outflows. Under such weather conditions the effect of land use is smaller, mainly as a result of specific retention capacity of soils.