Rozwój sieci kolegiów w litewskiej prowincji pijarów w XVIII w.

Artykuł przedstawia losy szkół pijarskich prowincji litewskiej. Do Rzeczypospolitej pijarzy przybyli w 1642 r. Do 1662 r. polskie kolegia pijarskie należały do prowincji niemieckiej, bowiem dopiero wtedy powstała zatwierdzona przez papieża Aleksandra VII odrębna prowincja polska, w skład której wchodziła również wiceprowincja węgierska. Trzydzieści lat później (w 1692 r.) kolegia węgierskie utworzyły własną prowincję. W 1696 r. władze zakonu powołały wiceprowincję litewską, a w 1736 r. samodzielną prowincję litewską. Pierwszym prowincjałem litewskim został Franciszek Torkwat Tymiński. W drugiej połowie XVIII w. na terenie prowincji znajdowały się kolegia w następujących miejscowościach: Szczuczyn Litewski, Lida, Wilno (Collegium Nobilium, w 1773 r. pijarzy przejęli pojezuicki klasztor oraz kościół św. Rafała na Śnipiszkach), Łużki, Wiłkomierz, Rosienie, Lubieszów, Dąbrowica, Poniewież, Zelwa, Witebsk, Dubrowna. Po 1795 r. kolegium w Międzyrzeczu Koreckim, które jako jedyne z prowincji polskiej znalazło się w zaborze rosyjskim, przyłączono do prowincji litewskiej. Po okresie świetności upadek kolegiów i szkół nastąpił po powstaniu listopadowym.

This article presents the problem of the development Piarist collegia in the Lithuanian province. The Piarists arrived in the Polish-Lithuanian Commonwealth in 1642. Until 1662, the Polish Piarist collegia belonged to the German province because only then a separate Polish province that had been established – a part of which also included the Hungarian vice-province – was approved by Pope Alexander VII. Thirty years later (in 1692) the Hungarian collegia formed their own province. In 1696, The Order’s authorities constituted the Lithuanian vice-province, and in 1736 a separate Lithuanian province. The first Lithuanian provincial was Franciszek Torkwat Tyminski. In the second half of the 18th century, it included the following monastic houses: Lithuanian Ščučyn, Lida, Vilnius (Collegium Nobilium, in 1774 the Piarists additionally took over the Jesuit monastery – Church of St. Raphael in Šnipiškės), Lužki, Ukmergė, Raseiniai, Liubeshiv, Dąbrowica, Panevėžys, Zelwa, Vitebsk, Dubrowna. After 1795, the collegium in Mezhirichi – which was the only one from the Polish province. Unfortunately, the collapse of the November Uprising marked the end of the Piarist education.