Wpływ nawożenia na rozwój koniczyn i produkcyjność runi górskich użytków zielonych

Badania przeprowadzono w latach 1999-2002 w rejonie górskim (650 m n.p.m.), na trwałym użytku zielonym zdominowanym przez kostrzewę czerwoną (Festuca rubra L.), mietlicę pospolitą (Agrostis capillaris L.) i tomkę wonną (Anthoxanthum odoratum L.). Celem badań było wzbogacenie tego użytku w koniczynę białą (Trifolium repens L.) i koniczynę łąkową (Trifolium pratense L.), a jednocześnie ocena wpływu różnego nawożenia na rozwój, utrzymywanie się tych roślin w runi oraz produkcyjność łąk i pastwisk. W badaniach uwzględniono następujące rodzaje nawożenia: wapnowanie, fosforem i potasem, azotem, molibdenem oraz zastosowanie Nitraginy. Część obiektów była zlokalizowana na runi naturalnej, a część - na runi zagospodarowanej przez podsiew z udziałem koniczyny białej (Trifolium repens L.) odmiany Astra i koniczyny łąkowej (Trifolium pratense L.) odmiany Raba. Na obiektach podsianych koniczynami, oprócz nawożenia fosforem i potasem, stosowano wiosną 30 kg N·ha-¹. Ruń naturalną i podsianą koniczyną białą (Trifolium repens L.) wypasano czterokrotnie w ciągu roku, zaś ruń podsianą koniczyną łąkową (Trifolium pratense L.) użytkowano dwukośnie. Wapnowanie, nawożenie molibdenem oraz zastosowanie Nitraginy nie miały wpływu na udział koniczyn w runi oraz plony suchej masy i energii brutto. Plony białka ogólnego były dodatnio skorelowane z wapnowaniem i nawożeniem molibdenem. Na rozwój rodzimej koniczyny białej (Trifolium repens L.) szczególnie korzystnie wpłynęło nawożenie fosforowo-potasowe. W runi podsianej koniczyna biała (Trifolium repens L.) miała największy udział w plonie w drugim i trzecim roku badań - około 40%, a najmniejszy w czwartym - 20-27%. Z kolei koniczyna łąkowa (Trifolium pratense L.) przez pierwsze dwa lata występowała w zbliżonych ilościach (15-16%), po czym jej udział zmniejszył się do 4-6% w czwartym roku. Średnio w ciągu 4 lat obiekty podsiane koniczyną łąkową (Trifolium pratense L.) dostarczyły podobnej ilości suchej masy i energii, jak ruń naturalna nawożona fosforem i potasem, a białka ogólnego o 11% mniej, natomiast ruń podsiana koniczyną białą (Trifolium repens L.) przewyższała ruń naturalną nawożoną fosforem i potasem plonem suchej masy o 21, energii brutto o 23, a białka ogólnego o 30%.

The study was carried out in a mountain region (650 m a.s.l.) on permanent grassland with predominant Festuca rubra L., Agrostis capillaris L. and Anthoxanthum odoratum L. in 1999-2002. It aimed at enriching the sward in red and white clovers and at evaluating the effects of fertilization on growth and durability of these plants in meadows and pastures. The following treatments were applied: liming, phosphorus plus potassium fertilization, nitrogen fertilization, molybdenum supplementation or the use of Nitragina. Some objects were situated in natural grassland, others - in grasslands undersown with Trifolium repens L. var. Astra and Trifolium pratense L. var. Raba. In spring the undersown objects received not only PK fertilization but also 30 kg N·ha-¹. The natural sward and the grasslands undersown with white clover were grazed four times per year, whereas the grasslands undersown with red clover were cut twice a year. The liming, molybdenum and Nitragina treatments had no influence on clover shares in sward, nor on dry matter and gross energy yields. However, the production of crude protein was positively affected by calcium and molybdenum fertilizations. For the growth of indigenous white clovers the PK-fertilization was especially beneficial. As for the undersown objects, white clover had the greatest share in total crop in the second and third year of the experiment (40 %), and the least one in the fourth year (20-28%). The Trifolium pratense L. contributions were similar for the first two years (15-16 %), then its share decreased to 4-6 % in the last year. On average, the Trifolium pratense L. undersown objects gave yearly outcomes of dry matter and energy similar to the natural sward fertilized with phosphorus and potassium, while the protein production was about 11 % lower. The Trifolium repens L. undersown grassland production was higher than the PK-fertilized natural one by about 21 % in dry matter, by 23 % in gross energy and by 30 % in crude protein.