Zmiany we frakcjach fosforu w glebie torfowo-murszowej w zależności od poziomu wody gruntowej

Na skutek niewłaściwych stosunków wodnych oraz użytkowania, może nastąpić fizyczna i chemiczna degradacja gleb torfowo-murszowych. Szczególnie niebezpieczne, ze względu na proces eutrofizacji, jest zjawisko uwalniania z nich i wymywania do wód gruntowych znacznych ilości fosforu. W pracy przedstawiono wyniki badań zawartości mineralnych i organicznych frakcji fosforu w glebie torfowej, w zależności od poziomu wody gruntowej (PWG) i wybranych właściwości fizykochemicznych gleby. Badania wykonano na glebie torfowo-murszowej (MtIIcb), średnio zmurszałej, wytworzonej z torfu turzycowiskowego R₂, podścielonego torfem olesowym R₃. Zaobserwowano znaczną zmienność zawartości poszczególnych frakcji fosforu, w zależności od PWG. W warunkach niskiego poziomu wody gruntowej obserwowano znacznie większe zawartości fosforu całkowitego w profilu gleby (565-820 mg P·kg-¹ s.m.) niż w warunkach wysokiego poziomu wody gruntowej, kiedy jego zawartość była najmniejsza (348-492 mg P·kg-¹ s.m.). Badana gleba była najbogatsza we frakcję NaOH-P zawierającą fosfor w połączeniach organicznych (34,4-45,7%), a najuboższa we frakcję najbardziej labilnych dwuwodorofosforanów, Dowex-P (5,6-8,3%), najściślej związanych z panującymi w danym okresie warunkami wodnymi. Badania wykonano w ramach projektu PROWATER EVK1-CT-1999-00036, którego celem była ocena możliwości ochrony gleb torfowych przed wymywaniem związków fosforu ze zdegradowanych i powtórnie nawadnianych gleb torfowych.

Physical and chemical degradation of moorsh-peat soils may result from inadequate water relations and land management. Particularly harmful in regard to eutrophication is the phenomenon of phosphorus release and its leaching to groundwaters. Results of analyses of mineral and organic fractions of phosphorus in moorsh-peat soil in relation to the groundwater level and some physico-chemical soil properties are presented in this paper. The study was carried out in peat-moorsh soil (MtIIcb) of moderate mineralization made of tall sedge peat R₂ and underlined with alder swamp (osier) peat R₃. Considerable variability of particular phosphorus fractions was observed in dependence on the groundwater level. Total phosphorus content in the soil profile was highest (565-820 mg P·kg-¹ DM) at low ground water levels and lowest (348-492 mg P·kg-¹ DM) at high waters. The distribution of particular fractions of phosphorus in the layers of soil profile varied in association with the degree of peat decomposition. Analysed soil was richest in NaOH-P fraction of organic phosphorus compounds (34.4-45.7 %) and poorest in the fraction of most labile dihydrogen phosphate fraction (Dowex P, 5.6-8.3%), that is closely connected with present water conditions. The study was performed within the PROWATER EVK1-CT-1999-00036 project aimed to estimate the possibilities of environmental protection against the leaching of phosphorus compounds from degraded and subsequently renaturized peat soils.