Bilanse azotu, fosforu i potasu w gospodarstwach ekologicznych o dużym udziale łąk i pastwisk

Badania, metodą ankietową, przeprowadzono w 2004 r. w 39 ekologicznych gospodarstwach rolnych charakteryzujących się dużym udziałem trwałych użytków zielonych w strukturze użytków rolnych. Wszystkie posiadały certyfikaty zgodności w zakresie ekologicznej produkcji rolnej. Obszar ogólny zbadanych gospodarstw wyniósł 1501,28 ha. Ze względu na znaczne zróżnicowanie pod względem powierzchni gospodarstwa podzielono na cztery grupy obszarowe: od 1,0 do 10,0 ha, 10,1 do 20,0 ha, 20,1 do 50,0 ha oraz powyżej 50,0 ha. Na bazie badań ankietowych wykonano bilanse azotu, fosforu i potasu. Uwzględniały one następujące źródła składników: nawozy mineralne, obornik z obory, gnojówkę, gnojowicę, słomę roślin strączkowych i oleistych, liście roślin korzeniowych, przyoraną słomę zbóż, wiązanie biologiczne azotu roślin motylkowatych oraz ładunki składników w opadzie atmosferycznym. Jednocześnie określono całkowity rozchód składników N, P, K (pobranie przez rośliny). Analizie poddano saldo bilansu składników ogółem i na 1 ha. Uwzględniono strukturę użytków i zasiewów badanych gospodarstw, oraz obsadę zwierząt i plon w jednostkach zbożowych na 1 ha UR. Stwierdzono ujemne bilanse azotu, fosforu i potasu w gospodarstwach oraz duże ich zróżnicowanie, zarówno w poszczególnych gospodarstwach, jak i między ich grupami obszarowymi. Na bilans azotu wpływała struktura zasiewów, a głównie udział roślin motylkowatych drobnonasiennych i ich mieszanek z trawami. O bilansie potasu i fosforu w większym stopniu od produkcji roślinnej decydowała obsada zwierząt.

Studies were carried out in the year 2004 with the questionnaire method in 39 organic farms in 9 provinces. The farms were characterized by large part of permanent grasslands in the crop structure. Total area of examined farms was 1501.28 ha. Because of significant differentiation the farms were divided into four groups: from 1.0 to 10.0 ha, from 10.1 to 20.0 ha, from 20.1 to 50.0 ha and more than 50.0 ha total area. All farms had the certificate of compliance within ecological agricultural production. The results of nitrogen, phosphorus and potassium balances were related to land use structure, crop structure, livestock and yields in cereal units per ha. Analysed balances involved the following sources of nutrients: mineral fertilizers, cowshed manure, fermented and unfermented liquid manure, pulse crops straw, leaves of tuber crops, skimmed grains straw, biological nitrogen fixation and atmospheric input. At the same time nutrient output (uptake by plants) was estimated. Negative N, P, K balances and their large differentiation within and between particular groups of farms were found. Nitrogen balance was in general affected by crop structure mainly by small-seed legume plants and their mixtures with grasses. Livestock density in the farms was more important for potassium and phosphorus balances then plants production.