Wpływ nawożenia mineralnego na plonowanie, skład florystyczny i walory przyrodnicze łąk na glebie torfowo-murszowej w świetle wyników wieloletniego doświadczenia

W latach 1991-2000 na podstawie doświadczenia poletkowego, realizowanego metodą losowanych bloków w sześciu powtórzeniach, przeprowadzono ocenę wpływu wieloletniego nawożenia mineralnego na plonowanie, skład florystyczny oraz walory przyrodnicze trwałej łąki 2-kośnej na posusznej glebie torfowo-murszowej. W doświadczeniu tym, realizowanym od 1957 r., stosowano następujące kombinacje nawozowe: 0, K, PK, NPK. Brak nawożenia w ciągu wielu lat powodował bardzo silną degradację łąki, prowadzącą aż do zanikania darni. Plony siana nie przekraczały 1,5 t·ha-¹. Nawożenie samym potasem (K) w niewielkim stopniu zwiększało wydajność użytku, sprzyjało natomiast kształtowaniu bogatszych florystycznie zbiorowisk, z udziałem cenniejszych przyrodniczo gatunków, charakterystycznych dla półnaturalnych łąk zmiennowilgotnych i świeżych oraz niektórych bagiennych. Największy wpływ na plony (7-10 t·ha-¹) miało nawożenie fosforem i potasem (PK), sprzyjające rozwojowi traw wysokich, z przewagą stokłosy bezostnej (Bromus inermis Leyss.). Działanie azotu nawozowego, ze względu na intensywną mineralizację substancji organicznej gleb, było nieznaczne. Łąki nawożone tym składnikiem były podatne na zachwaszczanie nitrofilnymi gatunkami zielnymi, zwłaszcza w latach z głębszym położeniem zwierciadła wody gruntowej, sprzyjającym procesom mineralizacji substancji organicznej gleb. Walory przyrodnicze badanych łąk, ocenione na podstawie występującej w ich obszarze flory i wyliczonych średnich wskaźników waloryzacyjnych [OŚWIT, 2000], określono jako małe i umiarkowane. Wartości wspomnianych wskaźników waloryzacyjnych wynosiły od 1,8 (małe walory) do 2,3 (umiarkowane walory). Mniejsze walory przyrodnicze i jednocześnie duże walory gospodarcze miała łąka nawożona NPK, a większe - łąka nawożona samym potasem.

The effect of long term mineral fertilisation on yielding, species composition and natural values of a permanent 2-cut meadow on drying peat-moorsh soil was analysed in the years 1991-2000 in a field study set up with a random block method in six repetitions. The following fertiliser combinations: 0, K, PK, NPK were applied in an experiment that started in the year 1957. Long lack of fertilisation resulted in meadow degradation which led to the disappearance of sward. Yields did not exceed 1.5 t ha-¹. Fertilisation with potassium alone only slightly increased grassland efficiency but favoured the formation of rich communities with more valuable species typical for semi-natural fresh, variably wet or bog meadows. Yields were most affected (7-10 t ha-¹) by fertilisation with phosphorus and potassium which favoured the growth of tall grasses dominated by the smooth brome (Bromus inermis Leyss.). The effect of nitrogen fertiliser, due to intensive mineralization of the soil organic matter, was small. Nitrogen fertilised meadows were prone to weeding by nitrophilous herbs mainly in the years with low ground water table and consequently intensive mineralization of organic matter. Natural values of studied meadows, estimated upon the existing species and calculated mean evaluation indices [OŚWIT, 2000], were small to moderate. The indices ranged from 1.8 (small values) to 2.3 (moderate values). The meadow fertilised with NPK had lower natural values but high economic value; that fertilised with potassium had higher values.