Zmiany przyrodnicze torfowiska niskiego spowodowane pożarem

W opracowaniu przedstawiono zmiany torfowiska niskiego Biele Suchowolskie po pożarze w 2002 r. Torfowisko jest położone w basenie środkowej Biebrzy. Badania prowadzono w ramach projektu badawczego KBN nr 2PO4G 039 26. W pracy zamieszczono szkice, rysunki i tabele przedstawiające lokalizację oraz ważniejsze właściwości fizyczne i chemiczne utworów glebowych. Zamieszczono również przekrój stratygraficzny całego torfowiska, na którym przedstawiono hipotetyczne ukształtowanie jego powierzchni przed pożarem i po nim, zasięgi zastępczych zbiorowisk roślinnych oraz poziomy wód gruntowych w różnych okresach (w warunkach różnych stanów uwilgotnienia). Przekrój o długości 6,8 km, z czego 5,2 km przebiegało przez obszary objęte pożarem, poprowadzono w poprzek doliny. Wykonano jego niwelację i na podstawie różnic wysokości położenia terenów objętych pożarem lub nie, oszacowano głębokość wypaleń. Określono typ gleb i stopień ich przeobrażenia oraz pobrano próbki gleby, w których analizowano podstawowe właściwości fizyczno-wodne i fizykochemiczne. W rejonie badań wykonano ponadto zdjęcia florystyczne. Na terenach objętych pożarem gęstość objętościowa wierzchniej warstwy torfowiska oraz zawartość w nim azotu uległy wyraźnemu zmniejszeniu. Zwiększyła się natomiast wartość pH utworów glebowych. Pożar najsilniej rozprzestrzeniał się na terenach silnie przeobrażonych, ale nieużytkowanych rolniczo, wśród których dominowały gleby murszowo-torfowe i silnie rozłożone torfy w II i III stadium zmurszenia. W zależności od warunków siedliskowych oraz występującej roślinności wypalenia te miały różną powierzchnię i głębokość. Średnia głębokość wypalenia wzdłuż przekroju wynosiła ok. 30 cm, co stanowi ok. 5,5% miąższości złoża na pożarzysku. Na obszarach wypalonych wyróżniono 4 strefy zbiorowisk roślinnych różniących się między sobą przebiegiem sukcesji.

The paper presents changes that have taken place after a fire in 2002 of the lowland bog Biele Suchowolskie situated in the middle Biebrza basin. The study was carried out within the SCSR grant No. 2PO4G 039 26. Sketches, figures and tables presenting location and important physical and chemical properties of soil formations are shown in the paper. Stratigraphic profile of the whole peatland is also given with hypothetical relief of the peatland surface before and after fire, ranges of substitute plant communities and ground water levels in various periods (at different soil moisture). A 6.8 km long transect (5.2 km of which run through burnt areas) was drawn across the valley. The transect was levelled and the depth of burning was estimated based on differences in elevation of burnt and not burnt areas. The type of soils and the degree of their transformation were determined when studying soil profiles of peat. Soil samples were taken for analyses of basic physical, water and chemical properties of soils. Moreover, floristic releves were also made in the study area. Bulk density and nitrogen content in the upper layer of burnt peatland markedly decreased. On the other hand, pH of soil formations increased. The fire spread most intensively in heavily transformed but not agriculturally used areas with dominating moorsh-peat soils and heavily decomposed peat of the II and III stage of decomposition. Depending on habitat conditions and vegetation the burnt out areas had variable shape and depth. Mean depth of burning along the transect was c. 30 cm which was c. 5.5% of the deposit's thickness. Four zones of plant communities differing in the course of succession were distinguished in burnt areas.