Etyczne i prawne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju – wprowadzenie do badań

Przedmiotem artykułu jest rozpoznanie prawnych i etycznych uwarunkowań zrównoważonego rozwoju. W szczególności chodzi o wskazanie, w jaki sposób koncepcja zrównoważonego rozwoju wpływa na kształtowanie różnego rodzaju systemów regulacji zachowań. Zrównoważony rozwój stał się bowiem kategorią normatywną tak na poziomie prawa międzynarodowego i unijnego, jak w prawie krajowym. Wobec tego konieczne jest ustalenie, w jaki sposób oddziałuje lub może on oddziaływać na podejmowanie określonych rozstrzygnięć w procesie tworzenia i stosowania prawa, a także na prowadzenie polityki, w tym w sferze gospodarczej i społecznej. Właściwe zastosowanie koncepcji zrównoważonego rozwoju do wyżej wskazanej aktywności organów władzy publicznej szczebla lokalnego, regionalnego, państwowego czy ponadnarodowego wymaga nie tylko rozpoznania, w jakich aktach normatywnych występuje to pojęcie, ale przede wszystkim, odniesienia go do etyki i systemu wartości. Jedynie bowiem z uwzględnieniem kontekstu aksjologiczno-etycznego zrównoważony rozwój będzie mógł być właściwie wykorzystany w praktyce. Prawne rozumienie wartości zrównoważonego rozwoju, jeżeli będzie odwoływać się jedynie do jego znaczenia definicyjnego, bez kontekstu etyczno-filozoficznego, poszerzającego istotnie treść tej zasady o wartości m.in. idealne, autoteliczne czy instrumentalne, będzie w sposób ograniczony odzwierciedlać się w prawnym procesie decyzyjnym. Artykuł przedstawia wprowadzenie do wskazanego tematu i odwołuje się do kwestii etyczno-aksjologicznych i kształtu konstytucyjnego porządku aksjologicznego w Polsce.

The subject of the article is the recognition of legal and ethical conditions of sustainable development. In particular, it is about indicating how the concept of sustainable development influences the shaping of various types of behavior regulation systems. Sustainable development as a definite doctrine of economics has become a normative category both on the level of international and EU law, as in national law. Therefore, it is necessary to determine how it affects or can affect the taking of decisions in the process of creating and applying the law, as well as to conduct policies, including in the economic and social spheres. The proper application of sustainable development to the above-mentioned activity of public authorities at the local, regional, national or supranational level requires not only to recognize in which normative acts this concept is present but, above all, to refer to ethics and the system of values. It is only with the axiological and ethical context that sustainable development can be properly used in practice. Legal understanding of the value of sustainable development, if it refers only to its definitional meaning, without ethical and philosophical context, extending significantly the content of this principle with the value of, among others, ideal, autotelic or instrumental, will be limited in the legal decision-making process. The article presents an introduction to the indicated topic and refers to ethical and axiological issues and the shape of the constitutional axiological order in Poland.