Między egzaminem a widowiskiem: Uczniowskie popisy publiczne na przykładzie Gimnazjum/Liceum Wołyńskiego

Organizowane w Gimnazjum i Liceum Wołyńskim w Krzemieńcu egzaminy publiczne zwane popisami nawiązywały do wielowiekowej tradycji edukacyjnej. Organizowane na zakończenie roku szkolnego, po decydujących o promocji do następnej klasy egzaminach wewnętrznych, miały być z jednej strony promocją szkoły, z drugiej popularyzacją wiedzy. Jednak nie bez znaczenia była ich widowiskowość, zwłaszcza gdy gromadzący się widzowie – rodziny uczniów i mieszkańcy Krzemieńca nie mieli odpowiedniego wykształcenia, by ocenić i docenić walory czysto naukowe. Podczas popisów uczniowie zachowywali się jak artyści. W reprezentacyjnej sali szkoły wychodzili na podwyższenie – scenę i prezentowali wyuczone odpowiedzi na pytania, które wcześniej znali. Zachowane w pamiętnikach relacje świadczą o tym, że publiczne egzaminy były dla mieszkańców Krzemieńca i okolic rozrywką i atrakcją, na którą czekano cały rok.

Public examinations, known as “demonstrations” [popisy], organised at the Volhynian Gymnasium and Lyceum in Krzemieniec referred to a centuries-old educational tradition. Set up at the end of the school year, following internal examinations, the results of which determined whether the students got promoted to the next grade or not, they were meant to advertise the school but also to spread knowledge. Their spectacularity, however, was also an important factor, especially that the audiences, made up of the students’ family members and people living in Krzemieniec, lacked the education to fully appreciate the scholarly merits of the demonstrations. The students were behaving like artists. In the great hall of the school, they walked onto a podium, which resembled a stage, and recited answers to questions they knew in advance. Diary accounts bear evidence that the public examinations were a kind of entertainment for people living in Krzemieniec and its vicinity and were eagerly awaited for all year long.