Znaczenie terminu „misterium” w refleksji teologiczno-liturgicznej

Tradycja i liturgia chrześcijańska wiązała termin „misterium” z wydarzeniem Jezusa Chrystusa. Samo pojęcie „misterium” tłumaczone jest dosyć często na język polski jako „tajemnica”, przez co może być odbierane jedynie jako jakaś tajemna wiedza, co w odniesieniu do Jezusa mogłoby oznaczać jedynie Jego naukę nie dla wszystkich dostępną i zrozumiałą. Przy takim rozumieniu terminu „misterium” chrześcijaństwo łatwo może być sprowadzone do światopoglądu czy systemu moralnego. Ważne jest zatem dokładne zrozumienie samego pojęcia „misterium” oraz ewolucji, jaką słowo to przechodziło w refleksji teologiczno-liturgicznej. Wywodzący się z kultury greckiej termin „misterium” został przyjęty przez chrześcijaństwo i już w Nowym Testamencie służył do wyjaśnienia zamysłów Bożej woli oraz zbawczych dzieł Boga dokonanych w Jezusie Chrystusie. W teologii Ojców Kościoła termin ten staje się dosyć szybko centralnym pojęciem, za którego pomocą określali cały fenomen realizacji Bożego zbawienia w Chrystusie i w Kościele, szczególnie w jego aktach kultu, i równocześnie dla oznaczenia wielkości tych zbawczych dzieł Boga i ich nieprzeniknioności (por. Ef 3,8). Teologowie współcześni i magisterium Kościoła przyjęli to pojęcie dla zilustrowania zbawczego dzieła Chrystusa oraz Jego proklamacji i aktualizacji w kulcie Kościoła, w całej działalności Kościoła i w codziennym życiu chrześcijan. Misterium i misteria Chrystusa zatem to nie Jego tajemnicza nauka, lecz wydarzenia zbawcze, które domagają się przyjęcia w wierze. Uwagi te są szczególnie ważne dla kaznodziei, którego zadaniem jest doprowadzić wiernych do udziału w zbawczych misteriach Chrystusa aktualizujących się w liturgii oraz do mistycznego i egzystencjalnego zjednoczenia się z Nim.

The Christian tradition and Liturgy have combined the term mysterium with the event of Jesus Christ. The very concept of mysterium is fairly often translated into Polish as “tajemnica” (“secret,”) therefore it may be taken to mean as some mysterious knowledge, a fact that in relation to Jesus could denote only His teaching not accessible and understandable to all. With this understanding of the term mysterium in mind, Christianity may easily be reduced to a worldview or moral system. It is therefore important to accurately understand the very concept of mysterium and evolution the word has gone through in the theological and liturgical reflection. The term mysterium, derived from Greek culture, was first borrowed by Christianity in as early as the New Testament it served to explain the plans of God’s will and the salvific works of God made in Jesus Christ. In the theology of Church Fathers this term fairly quickly becomes central, be means of which the Fathers defined the whole phenomenon of God’s salvation in Christ and the Church, especially in its acts of worship. They used it also to mark the greatness of God’s works of salvation and their inscrutable character (cf. Eph 3:8). Contemporary theologians and the magisterium of the Church have assumed this concept to illustrate the salvific work of Christ, His proclamation and actualization in the worship of the Church, in the whole activity of the Church, and in Christians’ daily life. Christ’s mysterium and mysteria are not therefore His mysterious teaching, but a salvific work that call for being accepted in faith. Such remarks are especially important for the preacher whose task is to lead the faithful to participation in the salvific mysteria of Christ actualized in the Liturgy, and in the mystic and existential unity with Him.