Selected Contemporary Social Threats in the Discourse of Social Pedagogues

Wprowadzenie: Artykuł stanowi opis syntetyzujący i egzemplifikujący wybrane zagrożenia społeczne w odniesieniu do teoretycznego, metodologicznego oraz metodycznego zaawansowania badań z zakresu pedagogiki społecznej. Ważnym elementem konstytuującym treści artykułu są też założenia teorii kapitału społecznego w ujęciu Colemana, logoterapii Frankla i salutogenezy Antonovsky’ego. Cel badań: Generalnie uwaga autorów koncentruje się na diagnozie związków pomiędzy specyficznymi i tradycyjnie obecnymi w dociekaniach pedagogów społecznych wymiarami zagrożeń społecznych, takich jak ubóstwo, przestępczość, niepełnosprawność, a poglądami pedagogów społecznych na ich etiologię, znaczenie dla rzeczywistości społecznej, i co za tym idzie – uwarunkowania egzystencji psychospołecznej współczesnego człowieka, czy wreszcie możliwości przezwyciężania tych zagrożeń. Stan wiedzy: W tradycyjnie rozumianym paradygmacie sprawczym pedagogiki społecznej akcentuje się przede wszystkim rozwiązania ukierunkowane na wykorzystywanie zasobów naturalnie konstytuujących środowiska uczestnictwa społecznego człowieka. W tekście zwrócono jednak uwagę na możliwość dopełnienia tego paradygmatu w szczególności o wybrane wskazania koncepcji kapitału społecznego, który uobecnia się w takich wymiarach życia społecznego, jak zaufanie, przekaz informacyjny, sposoby egzekwowania norm i efektywnych sankcji, relacje z władzą oraz obecność upowszechnionych autorytetów, a wreszcie forma wywiązywania się jednostki ze zobowiązań wobec grupy. Wskazano także na możliwość wykorzystania logoterapii i salutogenezy w aspekcie przeciwdziałania pustce egzystencjalnej i często obserwowanemu zagubieniu poczucia sensu życia. Podsumowanie: Takie podejście pozwala na pogłębiony, wielowymiarowy wgląd w problematykę zagrożeń społecznych. Skutkiem tego dostarcza wiedzy na temat charakterystycznych zależności pomiędzy zmiennymi, które warunkują występowanie, różnicowanie się i rozwój zagrożeń społecznych. Daje to w szczególności szansę na zwiększenie efektywności oddziaływań realizowanych w obszarze codziennej praktyki zawodowej pedagogów społecznych.

Introduction: The article provides a descriptive and illustrative overview of selected social threats concerning the theoretical, methodological, and methodical advancement of research in social pedagogy. An essential element of the article’s content is the assumptions of James S. Coleman’s theory of social capital, Viktor Frankl’s logotherapy, and Aaron Antonovsky’s salutogenesis. Research Aim: The authors’ attention is focused on the diagnosis of the relationship between the specific and traditional present in the research of social educators’ dimensions of social threats and the views of social educators on their aetiology, significance for social reality, and thus determinants of the psychosocial existence of modern man, and finally the possibilities of overcoming these threats. Evidence-based Facts: In the traditionally understood causative paradigm of social pedagogy, the emphasis is primarily on solutions focused on using resources that naturally constitute the environment of human social participation. However, the text highlights the possibility of supplementing this paradigm with selected indications of the concept of social capital, logotherapy and salutogenesis in counteracting existential emptiness and the loss of the sense of the meaning of life. Summary: Such an approach allows for a deep, multidimensional insight into the issue of social threats. As a result, it provides knowledge about characteristic relationships between variables that condition the occurrence, differentiation, and development of social threats. This, in particular, offers an opportunity to increase the effectiveness of interventions carried out in the daily professional practice of social pedagogues.