Sobótka-Górka na Dolnym Śląsku i Morawica w Małopolsce – dwa możnowładcze palatia romańskie

W artykule omówiono dwa dotychczas rozpoznane w Polsce romańskie palatia możnowładcze. Jedno, zlokalizowane w Górce koło Sobótki, zostało zidentyfikowane w wyniku badań archeologicznych prowadzonych przez autorkę z przerwami w latach 2002–2008. Drugie, w Morawicy koło Krakowa, odkryto dopiero w trakcie prac architektoniczno-konserwatorskich prowadzonych przez Marię Bicz-Suknarowską w 2018 roku, mimo że prace remontowe były realizowane w obiekcie od 2008 roku. Są to jedyne znane palatia tego typu w Polsce, które do tej pory nie doczekały się wspólnego opracowania w postaci analizy porównawczej mającej na celu rozpoznanie podobieństw stylistyczno-formalnych obu budynków. W artykule odniesiono się też do kwestii istnienia domniemanego palatium Sieciecha zlokalizowanego w obrębie kościoła św. Andrzeja w Krakowie – według nieprzyjętej powszechnie w literaturze przedmiotu koncepcji Bonawentury Macieja Pawlickiego. Analizie poddano między innymi wymiary budynków oraz zachowane elewacje wraz z detalem architektonicznym i technikami budowlanymi.

The article discusses two Romanesque magnate palaces that have been identified so far in Poland. One, located in Górka near Sobótka, was identified as a result of archaeological research carried out by the author intermittently in the years 2002–2008. The second one, in Morawica near Kraków, was only discovered during architectural and conservation works carried out by Maria Bicz-Suknarowska in 2018, even though renovation works had been carried out at the site since 2008. They are the only known palatial building of this type in Poland that have not yet undergone a comparative analysis to identify stylistic and formal similarities between the two buildings. Furthermore, the article also refers to the issue of the existence of the ostensible Sieciech palace located within the church of St Andrew in Kraków according to Bonawentura Maciej Pawlicki’s concept which is not generally accepted in the literature on the subject. The analysis included, among other things, the dimensions of the buildings and the preserved facades along with architectural details and construction techniques.