Mars, podróż w jedną stronę? Rozważania wokół prawa do życia w warunkach podróży kosmicznych

W artykule podjęty został problem załogowych misji kosmicznych w kontekście praw człowieka, przysługujących ich uczestnikom. Przedstawiony został skrócony opis prób poznania kosmosu i organizowania coraz śmielszych wypraw załogowych, co stanowiło apogeum zimnowojennej rywalizacji pomiędzy USA a ZSRR. W zakresie badawczym znalazła się w szczególności koncepcja lotu na Marsa, która pozostaje przedmiotem kilku konkurencyjnych programów, angażujących także sektor prywatny. W artykule przedstawiono prawa człowieka, które mogą być zagrożone podczas kosmicznych misji załogowych, w szczególności podczas misji na Marsa. Opisano prawo do życia, do ochrony zdrowia oraz do samostanowienia, w ujęciu aktów prawa międzynarodowego oraz prawa polskiego. W końcowej części artykułu przedstawione zostały rozważania nad dopuszczalnością prowadzenia misji załogowych w kontekście obowiązków państwa do ochrony wymienionych praw.

The article describes the problem of manned space missions in the context of human rights of their participants. A brief description of the space exploration attempts was presented, including organization of increasingly bold manned expeditions, which was the apogee of the Cold War between the US and the USSR. As part of the study, the concept of a flight to Mars was included, which involves several competing programs, with participation of the private sector. The article presents human rights that may be at risk during manned space missions, especially missions to Mars. The right to life, to health protection and to self-determination have been described, according to both international and Polish legal acts. In the final part of the article, an analysis was presented of admissibility of manned space missions in the context of state obligations to protect presented rights.