Kulturowe konteksty twórczości filmowej Glaubera Rochy

Helman prezentuje minimonografię twórczości brazylijskiego reżysera Glaubera Rochy w kontekście specyfiki nurtu filmowego Cinema Novo. W ujęciu autorki Glauber Rocha jawi się jako niestrudzony rewolucjonista, kontestator i eksperymentator. Helman prezentuję biografię artysty, wybrane elementy historii Brazylii istotne z punktu widzenia twórczości Rochy, a także sam ruch Cinema Novo, będący dla reżysera ważnym punktem odniesienia. Następnie koncentruje się na pełnometrażowych filmach fabularnych tego reżysera, swą uwagę skupiając zasadniczo na przedstawieniu jego strategii artystycznych i analizie strony formalnej jego filmów, która – wedle Helman – stanowi ważny czynnik przekazu problematyki politycznej, społecznej i kulturowej (mity, obrzędy, rytuały) obecnej w filmach Rochy. W zakończeniu artykułu Helman notuje: Lektura tekstów naukowych, krytycznych, wypowiedzi odbiorców niemal za każdym razem potwierdza, że eksplikacja znaczeń filmów Rochy wymaga wiedzy spoza tekstu, sięgnięcia do kontekstów nieraz bardzo odległych i rozległych. Jeśli filmy Rochy zaskakiwały i dezorientowały widzów lat 60. i 70., to czy dziś, po wielu latach i tylu nowych doświadczeniach w zakresie języka i form kina, nie powinny się przed nami otworzyć? Nie otwierają się. Rocha nie współkształtował uniwersalnego języka, którym mówi dziś współczesne kino. Tworzył swój własny. I takim ten język pozostał.

Helman presents the mini-monograph of the work of Brazilian director Glauber Rocha in the context of the specificity of Cinema Novo. According to the author, Glauber Rocha appears as a tireless revolutionist, a contestant and experimenter. Helman presents the biography of the artist, selected elements of the history of Brazil relevant from the point of view of Rocha’s work, as well as the Cinema Novo movement itself, which is an important reference point for the director. Then she focuses on the director’s feature films, focusing mainly on presenting his artistic strategies and analysing the formal side of his films, which - according to Helman - is an important factor in dealing with political, social and cultural issues (myths, rituals and ceremonies) present in Rocha’s films. At the end of the article, Helman notes: The reading of scientific and critical texts and the opinions of the recipients almost every time confirm that the explication of meanings of Rocha’s films requires knowledge from outside of the text, and reaching for contexts that are often very distant and extensive. If Rocha’s films surprised and confused viewers of the 1960s and 1970s, then today, after many years and so many new experiences in the language and form of cinema, should not they be more transparent to us? No. Rocha did not shape the universal language that is the language of today’s cinema. He created his own language. And the language remained his own.