Inspiracje polskim folklorem i pieśnią religijną w koncertach fortepianowych Wojciecha Kilara

Celem artykułu jest ukazanie związku materiału dźwiękowego oraz warstwy estetycznej koncertów fortepianowych Wojciecha Kilara z tradycją polskiego folkloru oraz polskiej pieśni religijnej i śpiewów liturgicznych. Pod tym kątem zostały przaanalizowane dwa koncerty Kilara na fortepian solo i orkiestrę, powstałe odpowiednio w latach 1996-1997 oraz 2011. Wpływy folkloru są najbardziej wyraźne w II Koncercie fortepianowym, w którym pojawiają się aluzje do pieśni podhalańskich. W obu koncertach Kilara natomiast pojawiają się silne związki materiału dźwiękowego z polską pieśnią religijną oraz śpiewem liturgicznym. Podjęte w dalszej części artykułu rozważania nawiązują do metodologii M. Tomaszewskiego i dotyczą obecnych w koncertach fortepianowych Wojciecha Kilara czterech idiomów stylistycznych, składających się na indywidualny styl muzyczny tego kompozytora w trzecim okresie twórczości. Są to: pierwiastek sacrum, nowy romantyzm, folkloryzm i postminimalizm.

The aim of this article is to show the relationship between the musical material and the aesthetic layer of Wojciech Kilar’s piano concertos and the Polish folklore tradition, as well as that of Polish religious songs and liturgical chants. Kilar’s two concertos for solo piano and the orchestra that are analysed in this article were composed in 1996-1997 and 2011, respectively. The folklore influences are most evident in Piano Concerto No. 2 which alludes to songs from the Podhale region. On the other hand, in both of Kilar’s concertos there are strong links to Polish religious songs and liturgical singing, appearing both as a musical quotation and (more often) as merely a reminiscence. In the further part of this article, referring to Mieczysław Tomaszewski’s methodology, the four stylistic idioms that make up the composer’s individual musical style in the third period of his creative activity are discussed. These are religious music, neoromanticism, folklore and postminimalism.