Gernota Böhmego idea końca ery baconiańskiej

Przedmiotem artykułu jest rekonstrukcja zawartości idei „końca ery baconiańskiej” Gernota Böhmego na tle rozwijanej przez niego w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych koncepcji „finalizacji” nauki. Autor przypomina główne założenia tej koncepcji sytuujące Böhmego na pozycjach polemicznych wobec K.R. Poppera i T. Kuhna. Jak pokazuje, idea „końca ery baconiańskiej” stanowi znaczącą rewizję wielu jej założeń, a jednocześnie punkt wyjścia krytyki tradycji baconiańskiej w filozofii nauki, zakładającej ścisły związek ewolucji nauk empirycznych z postępem cywilizacyjnym i powszechnym dobrostanem. Böhme wylicza negatywne społeczne strony i skutki przeobrażeń w nauce w dobie współczesnej, odnosząc je do zapoznanych, jego zdaniem, w przeszłości teoretycznych „alternatyw” w rozwoju nauki.

The essay aims to reconstruct Gernot Böhme’s “end of the Baconian age” concept in the context of the main theses of the “finalization in science” idea which he developed in the 1970s and 80s. Böhme has since retreated from some parts of his theorem, arguing their invalidity in light of the “twilight” of the Baconian era in science begun by Francis Bacon’s methodological and philosophical program. Böhme polemizes with Bacon’s claim that the evolution of empirical science automatically enhances civilizational progress, and lists some contemporary negative sides of scientific progress which he criticizes from the position of philosophy of science by suggesting its cognitive “alternatives”.