Przymus powtarzania i trauma historyczna – filmowe obrazy rzezi nankińskiej

Punktem wyjścia artykułu jest pytanie o możliwość przedstawiania traumatycznych wydarzeń w kinie na przykładzie chińskich filmów opowiadających o rzezi nankińskiej. Loska stara się wykazać, że odtwarzanie wydarzeń historycznych na ekranie odbywa się w tych filmach na dwa odmienne sposoby: jedni twórcy podkreślają nieciągłość i fragmentaryczność narracji, widząc w tym szansę na uchwycenie radykalnej niezrozumiałości traumatycznego doświadczenia; drudzy wybierają strukturę linearną, niosącą pocieszenie, dokonując „sakralizacji” traumy. Analizując filmy Luo Guanquna, Mou Dunfeia, Wu Ziniu, Denga Jianguo, Lu Chuana i Zhanga Yimou autor dochodzi do wniosku, że w produkcjach dokumentalnych i eksperymentalnych występuje zazwyczaj pierwsza forma, natomiast druga przeważa w historycznych filmach fabularnych, które można zaliczyć do kina nowej pamięci ze względu na dążenie reżyserów do narzucenia dominującej narracji, uwikłanie w kontekst polityczny oraz pragnienie ukształtowania tożsamości narodowej.

The starting point of the article is the question of the possibility of presenting traumatic events in cinema on the example of Chinese films about the Nanking Massacre. Loska seeks to show that the recreation of historical events on screen takes place in these films in two different ways: some filmmakers highlight the discontinuity and fragmentary nature of the narrative, seeing in this an opportunity to grasp the radical incomprehensibility of traumatic experience; others choose a linear structure, bringing consolation, by “sacramental” trauma. The analysis of films by Luo Guanqun, Mou Dunfei, Wu Ziniu, Deng Jianguo, Lu Chuan and Zhang Yimou leads the author to conclude that in documentary and experimental films dominates the first form, while the second one - in historical feature films, that can be classified as part of cinema of new memory, because of the directors’ efforts to impose a dominant narrative, entanglement in the political context and the desire to shape the national identity.