Od robotnicy do gwiazdy flamenco. Metamorfozy Carmen w kinie hiszpańskim

Analiza pięciu hiszpańskich adaptacji Carmen Prospera Mériméego ukazuje, w jaki sposób filmy te – zrealizowane w różnych okresach – odzwierciedlają przemiany obyczajowe i polityczne, dominujące ideologie oraz zmieniające się mody i fantazmaty. Filmowa Carmen ma w Hiszpanii wiele twarzy. Uważana za ikonę españolady, jest też niepokorną Cyganką udającą Baskijkę, buntowniczką pragnącą wolności nade wszystko, kolejnym wcieleniem kobiety fatalnej, ale i nawróconą grzesznicą ‒ pobożną i zakochaną w żołnierzu, a nie we własnej niezależności. Interesujące są również ekranowe nawiązania do postaci Carmen, często ubrane w ironiczny cudzysłów i pojawiające się na marginesie zupełnie – wydawałoby się – innych historii.

The analysis of five different Spanish screen adaptations of Carmen by Prosper Mérimée reveals how these films, made in different periods, reflect cultural and political changes, dominant ideologies and changing fashions and fantasies. In Spanish film adaptations Carmen has many faces. She is considered to be an icon of espanolada, at the same time she is a proud Gypsy pretending to be a Basque, a rebel desiring freedom above all else, yet another incarnation of femme fatale, but also a converted sinner - pious and in love with a soldier, and not with her own independence. On-screen references to Carmen, often dressed in ironic quotation marks and appearing on the margins of - it would appear - unrelated stories are also interesting.