Imitacja, rekonstrukcja, propaganda. Zimnowojenne wędrówki europejskiego westernu

Artykuł został poświęcony zachodnio- i wschodnioniemieckim filmom o amerykańskim Dzikim Zachodzie realizowanym w latach 1962-1983. Filmy z obu stron muru berlińskiego, z których znakomita większość powstała w koprodukcji z Jugosławią, są omawiane w szerszej perspektywie zimnowojennej sytuacji geopolitycznej, a także w kontekście przemian, jakie stały się wówczas udziałem westernu amerykańskiego i europejskiego. RFN-owskie adaptacje powieści Karola Maya stanowią apoteozę konserwatywnej i proamerykańskiej ideologii westernu klasycznego, zaś stanowiące polemiczną na nie odpowiedź NRD-owskie Indianerfilme nawiązują do estetyki, a pod pewnymi względami również i do warstwy światopoglądowej formuł rewizjonistycznych – amerykańskiego antywesternu i włoskiego spaghetti-westernu. Istotnym wątkiem jest też kontekst kinematografii jugosłowiańskiej, a zwłaszcza charakterystyczna dla tamtejszego aparatu propagandowego tendencja do łączenia wzorców hollywoodzkich z ideologią socjalistyczną.

The article deals with West and East German films about the American Wild West made in the period of 1962-1983. The films from both sides of the Berlin Wall, the majority of which was co-produced with Yugoslavia, are discussed in a broader perspective of the Cold War geopolitical situation, as well as in the context of the changes taking place in American and European western at the time. The West German adaptations of Charles May’s novels are the apotheosis of the conservative and pro-American ideology of the classical western, while the polemical East German Indianerfilme refer to the aesthetics and in some respects to the revisionist world views of American anti-western and Italian spaghetti-western. The context of Yugoslav cinematography, and especially characteristic for the propaganda apparatus tendency to combine Hollywood patterns with socialist ideology, is also an important theme.