Pasolini – Guareschi. Poetycka „Wściekłość” i jej dalsze reperkusje

Autor podejmuje zagadnienia produkcji, egzegezy i kontekstów ideologiczno-politycznych pierwszego włoskiego filmu montażowego La rabbia, autorstwa Piera Paola Pasoliniego i Giovanniego Guareschiego. Film stworzony w 1962 r., na podstawie materiałów filmowych gromadzonych przez dwie dekady przez kronikę filmową Mondo Libero, miał przedstawić problemy współczesności z dwóch przeciwstawnych pozycji ideologicznych: lewicowej, reprezentowanej przez Pasoliniego, oraz prawicowej, reprezentowanej przez Guareschiego. W swoim tekście Jóźwiak zakwestionował dotychczasowe interpretacje tego filmu. Wnikliwa analiza warstwy dialogowej oraz materiału wizualnego ukazuje wątpliwą z dzisiejszej perspektywy pozycję polityczną Pasoliniego wobec reżimu sowieckiego, na którą składa się m.in. usprawiedliwianie inwazji sowieckiej na Węgry w 1956 r. i etyczna relatywizacja polityki sowieckiej. Z drugiej strony, analiza prawicowej, „faszystowskiej” części Guareschiego prowadzi do zaskakujących wniosków, dotyczących zakamuflowanego wpływu jego myśli na późną postawę polityczną Pasoliniego. W tym świetle La rabbia jawi się jako przełomowy film w ewolucji myśli i twórczości Pasoliniego.

The author deals with the production, exegesis and ideological and political contexts of the first Italian compilation film La Rabbia (Anger) by Pier Paolo Pasolini and Giovanni Guareschi. The film created in 1962, based on film footage collected by the film chronicle Mondo Libero for two decades, was to present the problems of modernity from two opposing ideological positions: leftist, represented by Pasolini, and rightwing, represented by Guareschi. In his text Jóźwiak questions the previous interpretations of this film. An in-depth analysis of the dialogue layer and visual material reveals the political position of Pasolini, which from today’s perspective raises doubts, towards the Soviet regime, which consists of, among others, justification of the Soviet invasion of Hungary in 1956 and ethical relativization of Soviet policy. On the other hand, the analysis of the right-wing “fascist” part of Guareschi leads to surprising conclusions regarding the camouflaged influence of his thoughts on Pasolini’s later political attitude. In this light La Rabbia appears as a ground-breaking film in the evolution of Pasolini’s thought and creativity.