Opowieści smartfonowe: strategie autorskie w filmach Rubena Östlunda

Twórczość filmowa Rubena Östlunda wydaje się jedną z najciekawszych egzemplifikacji zmian systemowych, tematycznych oraz formalnych, jakie zaszły w kinie szwedzkim w XXI w. Obrazy reżysera Turysty i The Square zaburzają percepcyjne przyzwyczajenia widzów, wymykając się łatwym klasyfikacjom filmoznawczym i celnie komentując wiele z aktualnych problemów. Swoją liminalną formą nie tylko odsłaniają niewystarczalność myślenia o współczesnym świecie i twórczości filmowej w binarnych kategoriach, lecz również skłaniają do uznania relatywności popularnych sądów, przekonań i metodologii. Co więcej, dzięki płynności formy i wieloznacznej tematyce interpretacje twórczości Östlunda nie ograniczają się jedynie do voyeurystycznych prób przyglądania się banalności i nieszczerości ludzkich zachowań oraz krytyki szwedzkiego systemu państwa opiekuńczego i neoliberalnej polityki Unii Europejskiej. Przy dokładniejszej analizie mogą bowiem również podążać w kierunku bardziej intymnych form filozoficznego namysłu nad duchową i intelektualną kondycją współczesnego człowieka.

The film work of Ruben Östlund seems to be one of the most interesting exemplifications of systemic, thematic and formal changes that took place in the Swedish cinema in the 21st century. The images of the director of The Tourist and The Square disturb the perceptive habits of viewers, escape easy film classifications and accurately comment on many of the current problems. With their liminal form, they not only reveal the insufficiency of thinking about the contemporary world and filmmaking in terms of binary categories, but also tend to recognize the relativity of popular judgements, beliefs and methodologies. What is more, thanks to the fluidity of the form and the ambiguous subject, the interpretations of Östlund’s creativity are not limited only to voyeuristic attempts to look at the banality and insincerity of human behaviour and criticism of the Swedish welfare system and the neo-liberal policy of the European Union. On closer examination they may in fact also be taken for a more intimate form of philosophical reflection on the spiritual and intellectual condition of modern man.