Rozwój sztuki operatorskiej w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. Europa, USA, Polska

W artykule podjęty został problem wzajemnej zależności rozwoju technologii filmowej i przemian estetycznych w filmie artystycznym w okresie tzw. kina modernistycznego, w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. XX w. W pierwszej części artykułu przedstawiona została rola operatorów francuskich (m.in. Raoul Coutard), angielskich (m.in. Walter Lassally), włoskich (m.in. Carlo di Palma, Vittorio Storaro) i amerykańskich (m.in. Haskel Wexler, Adam Holender) w powstawaniu nowatorskich efektów ekranowych. Druga cześć artykułu dotyczy rozwoju technologii i sztuki operatorskiej w Polsce. Przypomniane zostały m.in. przełomowe dokonania Jerzego Wójcika w zakresie filmu czarno-białego oraz przemiany zachodzące w filmie polskim na przełomie lat 60. i 70., związane z wykorzystaniem przez polskich autorów zdjęć filmowych, zwłaszcza Zygmunta Samosiuka i Witolda Sobocińskiego, artystycznych możliwości taśmy barwnej Kodaka. Połowa lat 70., mimo trudnej sytuacji ekonomicznej polskiej kinematografii, jawi się jako okres nowych tendencji i możliwości filmu polskiego związanych z wysoką świadomością artystyczną polskich operatorów, przyswajaniem przez nich zmian technologicznych, a także z nowymi, neoawangardowymi trendami pojawiającymi się w tym okresie w sztuce polskiej (Warsztat Formy Filmowej).

The article addresses the problem of the mutual dependence of the development of film technology and aesthetic changes in the artistic film during the so-called modernist cinema, in the 1960s and in the first half of the 1970s. In the first part of the article the role of French (including Raoul Coutard), English (including Walter Lassally), Italian (including Carlo di Palma, Vittorio Storaro) and American cinematographers (including Haskel Wexler, Adam Holender) in the creation of innovative screen effects is presented. The second part of the article deals with the development of technology and the art of cinematography in Poland. We are reminded of, among others, Jerzy Wójcik’s ground breaking achievements in the field of black and white film and the changes taking place in the Polish film at the turn of the 1960s and 1970s, related to the use of artistic possibilities of Kodak colour tape by Polish cinematographers, especially Zygmunt Samosiuk and Witold Sobociński. Mid-1970s, despite the difficult economic situation of Polish cinema, appears as a period of new tendencies and possibilities of Polish film connected with high artistic consciousness of Polish cinematographers, absorption of technological changes, as well as new, neo-avant-garde trends appearing in this period in Polish art (Film Form Workshop).