Komponenty resilience rodzin z defaworyzowanych sąsiedztw w obiektywie badań longitudinalnych

Cel. Artykuł prezentuje część wyników badania odkrywającego znaczenie dorastania w defaworyzowanym sąsiedztwie (DS) w przebiegu życia mieszkańców. Jego celem jest rekonstrukcja komponentów resiliencji rodzin z DS. Na tle zagrożeń takiego miejsca życia, zidentyfikowanych przez uczestników badania (kiedyś nastoletnich chłopaków zamieszkujących to samo DS), uchwycone zostały procesy relacyjne w rodzinie, chroniące ich przed niekorzystnymi wpływami społecznymi oraz przed konsekwencjami ubóstwa edukacyjnych zasobów w ich najbliższym otoczeniu. Drugim celem artykułu jest ożywienie dyskusji wokół modelu opartej na siłach pracy społeczno-wychowawczej ze społecznościami DS. Materiały i metody. Materiały empiryczne poddane analizie są częścią longitudinalnego badania jakościowego (Holland, Thomson, Henderson, 2004). Jego pierwszy etap (2001–2005) był społecznie zaangażowaną obserwacją codzienności grupy nastoletnich chłopaków w kontekście DS. Drugą część badania stanowiły wywiady narracyjne przeprowadzone z dziesięcioma dzisiaj dorosłymi już uczestnikami pierwotnego badania (2016–2019). Treść wywiadów była kluczowym źródłem analizy, a materiały empiryczne z obserwacji sprzed lat pełniły funkcję jego uzupełnienia, kontekstualizacji. Proces zbierania i analizy danych regulowały zasady konstruktywistycznej metody generowania teorii ugruntowanej (Charmaz, 2009). Wyniki i wnioski. Wyniki badania obejmują komponenty resiliencji rodzin rozumianej procesualnie. Resiliencja odkryta w badaniu jest obrazem magii codzienności, zwykłych-niezwykłych działań wzmacniających opór dorastającej młodzieży wobec pokus i niekorzystnych warunków najbliższego otoczenia. Badanie wykazało, że w przypadku środowisk, których defaworyzacja jest wielostronna i kompleksowo warunkowana, potrzebne jest szerokie, ekologiczne ujęcie resiliencji rodzin z DS, by uchwycić warianty powiązań pomiędzy indywidualnymi zdolnościami, własnościami rodzin, procesami zachodzącymi wewnątrz nich oraz pomiędzy nimi a sąsiedztwem czy/i instytucjonalnymi czy strukturalnymi uwarunkowaniami.

Aim. The article presents some of the results of a study uncovering disadvantaged neighbourhood (DN) life-long effects on its male residents. It seeks for reconstruction of the risks of DN faced by its youth and resilience components of their families. The article adds to the discourse on the model of strength-based socio-educational work with DN communities. Materials and methods. The empirical materials analyzed are part of a longitudinal qualitative study (Holland, Thomson, Henderson, 2004). Its first stage (2001–2005) was a socially engaged observation of the everyday life of a group of teenage boys. Narrative interviews conducted with ten, now adult, participants of the original study (2016–2019) constituted its second stage. The process of data collection and analysis was regulated by the principles of the grounded theory method in its constructivist approach (Charmaz, 2009). Results and conclusion. The study results include the components of a processually understood family resilience, reconstructed from the perspective of the study participants. Resilience uncovered in the study is an image of the magic of everyday life, ordinary/extraordinary activities that strengthen the resistance of adolescents to risks and unfavourable conditions of the immediate environment. The study showed that in the case of environments whose disadvantage is multidimensional and comprehensive, a broad, ecological approach to the resilience of families with DS is needed to capture the variants of connections between individual abilities, family properties, processes taking place within the families, and between them and their neighbourhoods or/ and institutional or structural determinants.