Norwid wobec Rosji. O koncepcji presji moralnej

Artykuł omawia koncepcję „presji moralnej”, wypracowaną przez Norwida w okresie powstania styczniowego. Presja moralna stanowić miała główny oręż w ramach postulowanej przez poetę walki ideowej. Norwid poddawał bowiem ostrej krytyce jednostronne oparcie się Polaków na walce zbrojnej, przy całkowitym (jak twierdził) zaniedbaniu walki ideowej. Presja moralna stanowić miała rodzaj systemowego i wieloaspektowego propagandowego oddziaływania na Rosję i Europę w celu uświadomienia, że jakikolwiek postęp w kierunku demokratyzacji Rosji odbywa się za polskim pośrednictwem, przy czym tragizm polskiego położenia polega na tym, że jest to z reguły pośrednictwo oparte na polskiej ofierze, pogwałceniu praw Polaków. Autor artykułu omawia w perspektywie diachronicznej kształtowanie się tej koncepcji i jej ukryte, niedostrzeżone przez Norwida, paradoksy.

This article discusses the concept of “moral pressure”, developed by Norwid during the January Uprising. Moral pressure was to constitute the main weapon in the ideological struggle postulated by the poet. Norwid strongly criticised the unilateral reliance of Poles on armed struggle, while utterly (as he claimed) neglecting the ideological struggle. Moral pressure was to constitute a kind of systemic and multifaceted propaganda-like influence on Russia and Europe in order to make them realise that any progress towards the democratisation of Russia takes place through Polish mediation. However, the tragedy of the Polish situation is that this mediation usually involves Polish sacrifice and the violation of Polish rights. The article presents a diachronic perspective on the formation of this concept and its hidden paradoxes that remained unnoticed by Norwid.