Arguing for Freedom of Religion

My title is “Arguing for Freedom of Religion,” not for “Toleration,” because I follow the eighteenth-century writer Christoph Martin Wieland in taking “toleration" to connote a gift or indulgence from a majority to a minority, whereas true freedom of religion would put everybody on the same plane to believe and practice religion as they see fit, or not at all. I consider three historically distinct ways of arguing for freedom of religion: from a premise held by one religion that requires freedom from others (the strategy of Locke, Madison, and Mendelssohn); from a premise about the uncertainty of all religious beliefs which calls for equal freedom (Bayle and Wieland); or from a fundamental requirement of equal freedom for all, with no premise about religion although it entails freedom in religious matters as in other things (Hutcheson, Meier, Kant). The latter approach may be most appealing from a purely philosophical point of view, but the former styles of argument have obviously had much to recommend them in historical contexts, and may still be useful.

W tytule tekstu mowa o „wolności religii”, a nie o „tolerancji”, ponieważ za wzorem XVIII-wiecznego pisarza Christopha Martina Wielanda, traktuję „tolerancję” jako oznaczającą dar czy pobłażliwość okazaną mniejszości przez większość, podczas gdy prawdziwa wolność religii pozwoliłaby każdemu w równym stopniu – lub w równym stopniu zabroniła – wyznawać i praktykować religię wedle własnego upodobania. Autor omawia trzy różne, znane z historii sposoby argumentacji za wolnością religii: na podstawie przesłanki przyjmowanej w ramach jednej z religii i postulującej wolność od innych religii (strategia Locke’a, Madisona i Mendhelssona); na podstawie przesłanki o niepewności wszystkich przekonań religijnych, która przemawia za równą wolnością (Bayle i Wieland); na podstawie elementarnego wymogu jednakowej wolności dla wszystkich, bez odwoływania się do wolności religii, choć z pociągającego w konsekwencji wolność w kwestiach religijnych, podobnie jak w innych (Hutcheson, Meier, Kant). To ostatnie podejście może być najatrakcyjniejsze z filozoficznego punktu widzenia, choć ze zrozumiałych względów dwa pierwsze style argumentacji miały wiele zalet w kontekście historycznym, i wciąż mogą się okazać przydatne.