From experience to a method. The significance of Karol Wojtyła’s habilitation dissertation in the development of his concept of philosophical cognition of man

The purpose of the article is to show the significance of Wojtyła’s habilitation dissertation in the development of his concept of philosophical cognition of man. His assessment of the usefulness of Scheler’s ethical system for Christian ethics occupies an intermediate position between the demand to take into account first-person experience in cognition in his initial phase of practising philosophy and the proposal to use the phenomenological method to analyse this experience, and the transition from experience to a system, contained in “Person and Act”. In his habilitation dissertation, Wojtyła analysed the question of man’s inner experience, emphasising its significance for ethics and anthropology. A proper approach to this experience is possible through the phenomenological method. The analysis of Scheler’s system allowed Wojtyła to conclude that although the use of the phenomenological method is necessary in philosophical cognition, it is not sufficient. This method does not cover everything that experience brings. It should also be applied appropriately so that the essential contents of experience are not overlooked. He showed a concrete manner of application of this method to philosophical cognition, and of the combination of this method with the metaphysical method in “Person and Act”.

Celem artykułu jest pokazanie znaczenia rozprawy habilitacyjnej Karola Wojtyły w rozwoju jego koncepcji filozoficznego poznania człowieka. Dokonana przez niego ocena przydatności systemu etycznego Schelera dla etyki chrześcijańskiej zajmuje miejsce pośrednie między postulatem uwzględnienia doświadczenia pierwszoosobowego w poznaniu w początkowej fazie uprawiania przez niego filozofii, a propozycją wykorzystania metody fenomenologicznej do analizy tego doświadczenia i przejścia od doświadczenia do systemu zawartego w „Osobie i czynie”. Wojtyła w swojej rozprawie habilitacyjnej poddał analizie kwestię doświadczenia wewnętrznego człowieka, podkreślając jego znaczenie dla etyki i antropologii. Właściwe ujęcie tego doświadczenia jest możliwe dzięki metodzie fenomenologicznej. Analiza systemu Schelera pozwoliła Wojtyle stwierdzić, że chociaż posłużenie się metodą fenomenologiczną jest konieczne w filozoficznym poznaniu, to zarazem nie jest wystarczające. Metoda ta nie ujmuje wszystkiego, co niesie ze sobą doświadczenie. Powinna być ona także odpowiednio stosowana, aby nie pomijać istotnych treści doświadczenia. Natomiast konkretny sposób zastosowania tej metody do filozoficznego poznania i łączenia tej metody z metodą metafizyczną pokazał w „Osobie i czynie”.