Dziecko w kulturze edukacji alternatywnej na przykładzie Planu Daltońskiego

Celem artykułu jest ukazanie spójnej narracji prekursorów klasycznych koncepcji edukacji alternatywnej dotyczącej dziecka i jego pozycji w procesie kształcenia. Ich uwspólnione poglądy ujmują dziecko w kategoriach podmiotu aktywnego, sprawczego i zaangażowanego we własny rozwój i życie społeczne. W tekście ukazano poglądy wiodących prekursorów pedagogiki alternatywnej, które wzmacniają ujęcie dziecka-agensa. Szczególnie silnie wyakcentowano idee pedagogiczne Helen Parkhurst, twórczyni koncepcji edukacyjnej zwanej Planem Daltońskim. Koncepcję tę uczyniono praktyczną egzemplifikacją obrazu dziecka-ucznia, jaki wyłania się z rozważań autorek tekstu, które naświetliły jedynie wybrane wątki z niezwykle bogatej spuścizny twórców alternatywnych nurtów edukacji. Do realizacji założonego celu wykorzystano metodę analizy i interpretacji treści zawartych w materiałach źródłowych i rekonstruowanych (Silverman 2008). Poglądy klasyków koncepcji alternatywnych są nadal niezwykle aktualne i w zasadzie w niewielkim stopniu obecne w praktyce polskich szkół. Współcześnie wiele mówi się o konieczności aktywnej partycypacji ucznia w procesie własnego rozwoju, a postulat ten czyni się sztandarowym założeniem wprowadzanych reform oświatowych czy innowacyjnych programów kształcenia, ale tylko niewielu uczniów rzeczywiście tego doświadcza.

The aim of this article is to present the unified approach of classic concepts of alternative education of a child and their role in education. The empowered views of the pioneers of modern education placed the child at the center as an active and engaged pupil. The text discusses views and approaches that strengthen this concept. It has been strongly emphasised in the vision of pedagogy formulated by Helen Parkhurst, the founder of Dalton Plan. Her idea of education has since become an exemplary and practical illustration of a child presented as a pupil, an approach that has shed new light on selected threads from the extremely rich heritage of authors representing alternative educational trends. In order to achieve the intended aim, the researchers employed a method of analysis and interpretation of content from both source and reconstructed materials (Silverman 2008). The views of classic authors representing alternative conceptions are still extremely relevant but in fact are largely absent from the practice of Polish schools. Today there is much talk about the need for students to actively participate in the process of their development, and this postulate is positioned as a crucial premise for introducing educational or innovative reforms in school curriculums, although not many students actually get to experience it.