Postulat integracji wiedzy a porządek społeczny w teorii systemów autopojetycznych Niklasa Luhmanna

Celem artykułu jest zrekonstruowanie wkładu, jaki ogólna teoria systemów społecznych sformułowana przez Niklasa Luhmanna wniosła na rzecz integracji różnorodności badań społecznych. W tym kontekście teoria ta przyniosła metodologicznie rezultaty, dostarczając podstaw dla ukierunkowania badań społecznych, zapewniając tym samym znaczący stopień spójności w ich rozwoju. Ma to znaczenie szczególnie w kontekście coraz bardziej zróżnicowanych i wyspecjalizowanych koncepcji w naukach społecznych, w których ryzyko rozłączenia, izolacji i rozproszenia stało się coraz bardziej widoczne. Luhmann definiuje system nie przez rozróżnienie między elementem a relacją, jak to się dzieje w ujęciach tradycyjnych, lecz przez różnicę między systemem a jego otoczeniem, co stanowi w ogóle warunek istnienia systemów, w tym systemów społecznych. Punktem wyjścia każdej teoretyczno-systemowej analizy jest różnica (dyferencja) między systemem a otoczeniem. Systemy są zorientowane strukturalnie na swoje otoczenie i bez otoczenia nie mogą trwać. Konstytuują się i utrzymują przez wytwarzanie i podtrzymywanie dyferencji wobec otoczenia. Bez dyferencji wobec otoczenia nie byłoby nawet autoreferencji.

The purpose of this article is to reconstruct the contribution that the general theory of social systems formulated by Niklas Luhmann has made to the integration of the diversity of social research. In this context, the theory has yielded methodological results, providing a basis for the orientation of social research, thus ensuring a significant degree of consistency in its development. This is especially significant in the context of increasingly diverse and specialized approaches in the social sciences, where the risk of disconnection, isolation and dispersion has become increasingly apparent. Luhmann defines a system not by the distinction between an element and a relation, as in traditional approaches, but by the difference between a system and its environment, which is the condition for the existence of systems in general, including social systems. The starting point of any system-theoretical analysis is the difference (differentiation) between the system and its environment. Systems are structurally oriented to their environment and without their environment they cannot last. They constitute and maintain themselves by producing and sustaining differentials to the environment. Without differentiation toward the environment, there would not even be self-reference.