O potrzebie badań nad dziejami, współczesnością i perspektywami rozwoju Odry i Nadodrza

Large rivers have played and continue to play a highly significant role in the development of societies and countries. The specific nature of the Oder River in the past was determined by the variability of state affiliations and the functions assigned to it. In the competition for dominion over the entire course of the river or over selected sections of it, Czech, Polish, German and Scandinavian influences clashed at different times. Today, a new definition of the role played by the Oder in the context of an increasingly integrated Europe and the evolution of the relevance of national borders is urgently needed. Previous research in this area is seriously inadequate. Studies written in German, as well as in Polish academic circles, should be considered factually incomplete and methodologically outdated. The authors propose a new program of research on the history, present day and prospects for the development of the Oder and the Oder River region. Their starting point should be detailed archival searches conducted in Poland and Germany, as well as an analysis of contemporary concepts of river use for the nations and communities along the Oder River. The article contains the main tenets of such research and its concept.

Duże rzeki odgrywały i nadal odgrywają bardzo istotną rolę w rozwoju społeczeństw i państw. O specyfice Odry w przeszłości decydowała zmienność przynależności państwowej i funkcji, jakie jej wyznaczano. W rywalizacji o panowanie nad całym biegiem rzeki lub nad wybranymi jej odcinkami w różnych okresach ścierały się wpływy czeskie, polskie, niemieckie i skandynawskie. Współcześnie pilną potrzebą jest nowe zdefiniowanie roli Odry w warunkach integrującej się Europy i ewolucji znaczenia granic państwowych. Dotychczasowe badania w tym zakresie są dalece niewystarczające. Opracowania powstałe zarówno w niemieckim, jak i w polskim środowisku naukowym należy uznać za nie- pełne merytorycznie i przestarzałe metodologicznie. W związku z tym autorzy proponują nowy program studiów nad dziejami, współczesnością i perspektywami rozwoju Odry i Nadodrza. Bazą tych badań powinny być szczegółowe kwerendy archiwalne prowadzone w Polsce i w Niemczech oraz analiza współczesnych koncepcji wykorzystania rzeki dla nadodrzańskich państw i społeczeństw. W artykule zawarto główne tezy takich badań oraz ich koncepcję.