Agenor i Strabon, Papageno i Sarastro: Lwowskie meandry operowej biografii Wojciecha Bogusławskiego

Artykuł nawiązuje do ustaleń Zbigniewa Raszewskiego na temat aktorskiego udziału Wojciecha Bogusławskiego w lwowskich wystawieniach opery Amazonki, pierwszego wspólnego dzieła Bogusławskiego – jako librecisty – i Józefa Elsnera. Na podstawie niepełnych informacji z Dzieł dramatycznych librecisty Raszewski stwierdził, że Bogusławski występował w roli greckiego króla Agenora. Analiza muzycznego i literackiego współczynnika opery, zasadniczo potwierdzając to ustalenie, pozwala domyślać się istotnych fluktuacji w kształtowaniu się autorskich intencji obsadowych. Celem artykułu jest identyfikacja „osobistych” śladów Bogusławskiego obecnych zarówno w roli Agenora, jak i Strabona; postawione zostają także hipotezy dotyczące momentu i przyczyn zmiany koncepcji obsadowej. Artykuł rozwija badania nad biografią twórczą Bogusławskiego jako autora, aktora i śpiewaka, wykorzystując krytykę tekstu (źródła muzyczne i literackie), analizę obsady w świetle odpowiednich konwencji operowych, muzykologiczne i literaturoznawcze narzędzia analityczne i interpretacyjne, a także komparatystykę – by połączyć fragmenty opery z Czarodziejskim fletem Mozarta. Istotnym założeniem metodologicznym jest wykorzystanie zaniedbywanej dotąd możliwości odwołania się do narzędzi muzykologicznych w badaniach twórczości i biografii twórczej Bogusławskiego jako człowieka opery.

This article refers to Zbigniew Raszewski’s findings regarding Wojciech Bogusławski’s acting roles in Lviv productions of the opera Amazonki (Amazons), the first joint work of Boguławski as librettist and the composer Józef Elsner. Based on incomplete information from Bogusławski’s Dzieła dramatyczne (Dramas), Raszewski concluded that the librettist played the Greek king Agenor. The analysis of the musical and literary elements of the opera generally confirms this, but it also suggests significant fluctuations in the author’s casting ideas. The aim of the article is to identify Bogusławski’s personal traces in the roles of both Agenor and Strabo. Hypotheses are also put forward regarding the moment in time and the reasons for changing the casting concept. The article expands the research on Bogusławski’s creative biography as an author, actor, and singer, using textual criticism (musical and literary sources), analyzing the cast in light of relevant operatic conventions, and employing analytical and interpretative tools of musicology and literary criticism, as well as comparative studies, to link fragments of the opera with Mozart’s The Magic Flute. An important methodological premise is the hitherto neglected possibility of using musicological tools in research on Bogusławski’s work and creative biography as a man of opera.