Zjawiska impaktowe jako nadrzędny proces kształtujący powierzchnię Księżyca

This article reviews selected issues related to the effects that impact phenomena exert on the lunar landscape and on the properties of the regolith covering its surface. The basic differences between terrestrial and lunar environment are presented in this paper. These differences are key to understanding the role that impacts of small bodies play in shaping the Moon’s surface. Cosmic matter reaches the surface of the atmosphereless Moon without any obstacles, colliding with it at speeds expressed in kilometers per second. The vast majority of this matter is micrometeoroids and space dust, whose impacts have only local effects. The power-law nature of the distribution of the abundance of small bodies in the Solar System as a function of their mass makes the frequency of impacts on the Moon’s surface by objects with masses of more than a kilogram very low. At the current stage of the evolution of the Solar System, the lack of endogenic processes in the lunar lithosphere makes impact phenomena and space weathering practically the only processes shaping the lunar surface.

W niniejszym artykule dokonano przeglądu wybranych zagadnień związanych z wpływem zjawisk impaktowych na krajobraz Księżyca oraz na własności regolitu pokrywającego jego powierzchnię. Przedstawiono tu podstawowe różnice występujące między środowiskiem ziemskim, a warunkami panującymi na powierzchni naszego naturalnego satelity. Różnice te są kluczowe dla zrozumienia roli, jaką uderzenia małych ciał niebieskich odgrywają dla kształtowania powierzchni Księżyca. Materia kosmiczna bez żadnych przeszkód dociera do powierzchni pozbawionego atmosfery Księżyca, zderzając się z nią z prędkościami wyrażanymi w kilometrach na sekundę. Znaczna większość tej materii to mikrometeoroidy i pył kosmiczny, których uderzenia mają jedynie lokalne skutki. Potęgowy charakter rozkładu liczebności małych ciał Układu Słonecznego w funkcji ich masy sprawia, że częstotliwość uderzeń w powierzchnię Księżyca obiektów o masach powyżej kilograma jest bardzo niska. Na obecnym etapie ewolucji Układu Słonecznego, brak endogenicznych procesów zachodzących w księżycowej litosferze sprawia, że zjawiska impaktowe i wietrzenie kosmiczne są praktycznie jedynymi procesami kształtującymi powierzchnię Księżyca.