Intruder in the Harem, or Captain Martin Eric Nasmith’s Oriental Adventures

Niniejszy artykuł poświęcony jest początkowemu okresowi kariery adm. Martina Erica Dunbar-Nasmitha (1883–1965) i stanowi próbę podsumowania jego osiągnięć podczas trzech podwodnych patroli w Dardanelach i na Morzu Marmara w 1915 r. Misje te przyniosły mu miano najskuteczniejszego brytyjskiego “podwodniaka” pierwszej wojny światowej. W anglosaskiej historiografii wszystkie publikacje poświęcone działaniom Nasmitha na wodach tureckich stanowią jednostronną narrację, opartą wyłącznie na źródłach brytyjskich. Autor podjął więc pierwszą w zachodniej historiografii próbę skonfrontowania brytyjskiego i tureckiego punktu widzenia. Podobnej konfrontacji podejmowano się kilkukrotnie w Turcji, ale jej efekty nie są powszechnie znane zachodnim historykom i w kilku przypadkach budzą zastrzeżenia. Decyzja o podjęciu się niniejszego wyzwania wynika ze świadomości tego, że ocena sytuacji dokonywana przez Nasmitha, w chwili, gdy osobiście obserwował efekty swych ataków, nie mogła być pełna i całkowicie obiektywna. Nie miał prawa wiedzieć, że niektóre z zatopionych przez niego na płytkich wodach przybrzeżnych jednostek zostały przez Turków podniesione z dna i przywrócone do służby. Artykuł ten stanowi szczegółowe omówienie ataków na osmańskie okręty wojenne, statki handlowe o napędzie parowym i cele lądowe, podjętych przez Nasmitha podczas wszystkich trzech patroli okrętu podwodnego “E11.” W rezultacie swoich badań autor zwraca uwagę na to, iż bilans drugiego patrolu, zarówno pod względem strat zadanych osmańskiej marynarce wojennej, jak i flocie transportowej był bez porównania lepszy niż pierwszego (za który Nasmith odznaczony został Krzyżem Wiktorii). W przypadku strat floty transportowej łączny tonaż definitywnie zatopionych jednostek o napędzie parowym był o ponad 470 procent większy. Choć Nasmith twierdził, że podczas wszystkich trzech patroli zatopił co najmniej 122 osmańskie jednostki pływające, to według źródeł tureckich liczba okrętów i parowców, które definitywnie unieszkodliwił nie przekroczyła piętnastu.

The article is devoted to the early phase of the career of Martin Eric Nasmith (1883–1965) and is an attempt to summarise his achievements during three underwater patrols in the Dardanelles and the Sea of Marmara in 1915. Those missions brought him the appellation of the most effective British submariner of WW1. In Anglophone historiography, all the books and articles related to this subject constitute a one-sided narrative based solely on British sources. Thus, the author has made the first attempt in western historiography to compare the British and Turkish points of view. Although a few such efforts have been made in Turkey, their results are not widely known to western historians, and in some cases, they raise objections. The decision to take up this challenge came from an awareness that Nasmith’s view of the situation at the moment when he was personally observing the effects of his attacks could not be complete and entirely objective. He could not have known that some of the vessels he had sunk in shallow coastal waters were salvaged by the Turks and restored to service. The article gives detailed coverage of the attacks conducted by Nasmith on Ottoman warships, steam-powered merchant ships and land targets, during all three patrols of the “E11” submarine. As a result of his research, the author was able to draw attention to the fact that the results of “E11”’s second patrol were incomparably more favourable than those of the first one (for which Nasmith was awarded the Victoria Cross), both in terms of losses inflicted on the Ottoman Navy and on the transport fleet. In the case of the latter, the total tonnage of definitively sunken steam-powered vessels was more than 470 percent higher. While Nasmith claimed that he had sunk at least 122 Ottoman vessels during all three patrols, Turkish sources indicate that the total number of warships and steam-powered transport ships definitively destroyed by him did not exceed fifteen.