Budżet obywatelski jako instrument zarządzania publicznego. Perspektywa aksjologiczna

Budżet obywatelski to zagadnienie multidyscyplinarne, które przyciąga m.in. uwagę prawników, administratywistów, socjologów, a nawet ekonomistów. Ze względu na tkwiący w tej instytucji potencjał partycypacyjny stanowi ona współcześnie jeden z ważniejszych instrumentów zarządzania publicznego. Warto zatem przyjrzeć się jej z perspektywy aksjologicznej, by móc udzielić odpowiedzi na pytanie, czy budżet obywatelski posiada wyłącznie wartość relacyjną, czy również cechuje go wartość autonomiczna. Celem niniejszego artykułu jest więc dyskusja nad aksjologicznym charakterem instytucji budżetu partycypacyjnego. Do realizacji tak sformułowanego celu posłużono się metodą dogmatycznoprawną, która umożliwiła dokonanie analizy obowiązującego stanu prawnego oraz poglądów doktryny, jak również metodą analizy i krytyki piśmiennictwa, która pozwoliła nie tylko wyjaśnić istotę partycypacji społecznej na gruncie wybranych nauk, lecz także sformułować odpowiedź na pytanie, czy instytucja budżetu obywatelskiego posiada wartość relacyjną, czy autonomiczną. Z przeprowadzonej analizy wynika, że z punktu widzenia władz samorządowych budżet obywatelski ma zarówno wartość relacyjną, gdyż recypuje wartości doktrynalno-polityczno-prawne, jak i autonomiczną, ponieważ stosowanie tego narzędzia przez władze samorządowe może wpływać na ewolucję wartości kulturowo-społecznych wspólnot lokalnych.

Participatory budgeting is a multidisciplinary issue that attracts attention of various professionals, including lawyers, administrators, sociologists, and even economists. Due to the participatory potential inherent in this institution, it is currently one of the most important instruments of public management. Therefore, it is worth looking at it from an axiological perspective to answer the question of whether the participatory budget has only a relational value or is also characterized by an autonomous value. The aim of this article is, therefore, to discuss the axiological nature of the participatory budget institution. To achieve the goal formulated in this way, the dogmatic and legal method was used, which made it possible to analyze the current legal status and views of the doctrine. Additionally, the method involved analysis and criticism of the literature, which allowed not only to explain the essence of social participation on the basis of selected sciences but also to formulate an answer to the question whether the participatory budget institution has a relational or autonomous value. The analysis shows that, from the point of view of local government, the participatory budget has both a relational value, because it receives doctrinal, political and legal values, and an autonomous one. This is because the use of this tool by local government can affect the evolution of cultural and social values of local communities.