Literatur als Freiraum: Literaturdidaktik und literarizitätsorientierter DaF-Unterricht in Italien – Entwurf eines Forschungsprojekts

Sprache und Literatur bzw. sprachliche und literarische Bildung sind in der Geschichte der Fremdsprachendidaktik in Italien sehr eng verbunden. Wenn man den Schulkontext am Beispiel von Deutsch als Fremdsprache in den staatlichen italienischen Schulen näher betrachtet, findet man eine komplexe und vielseitige Situation vor. Worin besteht das Spezifische eines fremdsprachlichen literaturorientierten Unterrichts im DaF-Unterricht und wie lässt es sich wissenschaftstheoretisch fundieren? Diese Frage, die in den 1970er- und 1980er-Jahren in der wissenschaftlichen Debatte von vielen Sprach- und Literaturwissenschaftlern gestellt wurde, scheint heute im italienischen Schulsystem noch sehr aktuell und unbeantwortet zu sein. Obwohl sich mit dem im Jahr 2020 neu erschienenen Begleitband des Europäischen Referenzrahmens für Sprachen neue Perspektiven eröffneten, bleibt die Diskussion zur Rolle der literarischen Bildung und der Bedeutung eines literaturorientierten Unterrichts noch offen. Dies regt zur Entdeckung neuer Forschungswege an. Der Beitrag gibt einen Überblick über das italienische Schulsystem im DaF-Bereich, fokussiert dabei auf die Richtlinien für den Einsatz literarischer Texte im Unterricht. Es werden dann in groben Umrissen die Ergebnisse der bisher durchgeführten Studien zur Rolle der Literatur im DaF-Kontext präsentiert und ein Forschungsprojekt zum Thema Literarizität im DaF-Unterricht in Italien vorgestellt.

Język i literatura, czyli edukacja lingwistyczna i literacka, są ze sobą bardzo ściśle powiązane w historii nauczania języków obcych we Włoszech. Jeśli przyjrzeć się kontekstowi szkolnemu na przykładzie języka niemieckiego jako języka obcego we włoskich szkołach państwowych, można zauważyć złożoną i zróżnicowaną sytuację. Na czym polega specyfika lekcji języka niemieckiego jako języka obcego (DaF), zorientowanej na literaturę w języku niemieckim i jak można ją naukowo uzasadnić? To pytanie, zadawane przez wielu lingwistów i literaturoznawców w debacie naukowej w latach 1970. i 1980., nadal wydaje się być bardzo aktualne we włoskim systemie nauczania. Chociaż wydany w 2020 roku tom Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego otworzył nowe perspektywy, dyskusja na temat roli edukacji literackiej i znaczenia nauczania zorientowanego na literaturę pozostaje wciąż otwarta, co stymuluje odkrywanie nowych ścieżek badawczych. Artykuł prezentuje przegląd włoskiego systemu nauczania w obszarze DaF, skupiając się na wskazówkach dotyczących wykorzystania tekstów literackich podczas lekcji. Następnie omówiono w zarysie wyniki przeprowadzonych dotychczas badań nad rolą literatury w kontekście nauczania języka niemieckiego jako języka obcego oraz przedstawiono projekt badawczy dotyczący aspektów literackości tekstów wykorzystywanych w nauce języka niemieckiego jako języka obcego na lekcjach we Włoszech.

Language and literature, or linguistics and literary education, in the Italian context, in the history of foreign language didactics, are very closely linked. If one takes a closer look at the Italian school system, using the example of German as a foreign language, a complex and varied situation can be observed. What is specific about a literature-oriented lesson in German as a foreign language and how can it be scientifically founded? This is a question, which was asked in the scientific debate in the German-speaking world, by many linguists and literary scholars in the 1970s and 1980s and it still seems to be unanswered in the Italian school context today. Although new perspectives have been opened up with the volume accompanying the European Framework of Reference for Languages, published in 2020, the discussion on the role of literary education and the importance of literatureoriented teaching still remains an open question and encourages the discovery of new research paths.