Budżety obywatelskie miast Opolszczyzny w latach 2019–2021

W artykule przedstawiono budżet obywatelski jako narzędzie nie tylko konsultacji społecznych, ale także szczególną formę referendum lokalnego wpływającą na przebudowę przestrzeni małych i średnich miast. W tym przypadku skupiono się na wybranych miastach województwa opolskiego w latach 2019–2021. Szczególnie tak małe samorządy w Polsce nie mają obowiązku tworzenia tego typu narzędzi partycypacji społecznej. Dzięki temu łatwiej jest im z niego zrezygnować lub ograniczyć jego funkcjonowanie w reakcji na zawirowania zewnętrzne wynikające z takich zjawisk jak pandemia Covid-19 i obecnie galopująca inflacja czy wojna na Ukrainie. Główna hipoteza pracy zakłada, że budżety obywatelskie na Opolszczyźnie charakteryzują się ograniczonym i słabnącym zainteresowaniem mieszkańców, zarówno zgłaszaniem projektów, jak i głosowaniem. Władze lokalne natomiast dążą do stopniowego ograniczania możliwości finansowych dostępnych w ramach tego narzędzia partycypacji społecznej. W tym przypadku weryfikacja powyższych hipotez służy zarówno teoretycznej, jak i praktycznej analizie zachowań władz lokalnych w zakresie kształtowania i realizacji budżetu obywatelskiego. Do analizy i weryfikacji postawionych hipotez wybrano próbę 5 z 36 miast i miasteczek województwa opolskiego, liczących powyżej 20 000 mieszkańców. mieszkańców, gdzie w latach 2019–2021 funkcjonowały budżety obywatelskie. W artykule wykorzystano dane lokalne na temat wykonania budżetów obywatelskich w miastach objętych analizą, a także dane archiwalne i dane dostępne w ramach statystyki publicznej.

The article presents the civic budget as a tool not only for public consultations, but also a special form of a local referendum influencing the reconstruction of the space of small and medium‑sized cities. In this case, it focuses on selected cities and towns of the Opolskie Voivodeship in 2019–2021. Especially such small local governments in Poland are not obliged to create this type of social participation tools. As a result, it is easier for them to give up on it or limit its functioning in response to external turbulences resulting from such phenomena as the COVID-19 pandemic, and currently galloping inflation, or the war in Ukraine. The main hypothesis of the work assumes that civic budgets in the Opole region are characterized by a limited and weakening interest of the inhabitants, both in submitting projects and voting. Local authorities, on the other hand, strive to gradually reduce the financial possibilities available under this social participation tool. In this case, the verification of the above hypotheses serves both theoretical and practical analysis of the behavior of local authorities in the field of shaping and implementing the civic budget. For the purposes of analysis and verification of the hypotheses, a sample of 5 out of 36 cities and towns in the Opole region, with more than 20,000 inhabitants, was selected. residents, where civic budgets operated in 2019–2021. The article uses local data on the implementation of civic budgets in the cities covered by the analysis, as well as archival data and data available as part of public statistics.