Geneza równin torfowiskowych w dolinach rzecznych dorzecza górnej Odry

Artykuł poświęcony jest problematyce genezy równin torfowiskowych w strefie „staroglacjalnej” południowej Polski. W objętych badaniami dolinach Kłodnicy i Osobłogi, torfowiska rozwinęły się głównie w obniżeniach starorzeczy. Akumulacja biogeniczna została zainicjowana w różnych fazach późnego glacjału i holocenu, w szczególności w młodszym dryasie i okresie preborealnym w przypadku form położonych u podnóży zboczy doliny, oraz w fazie subborealnej i subatlantyckiej w przypadku mniej licznych form zlokalizowanych w strefie proksymalnej równiny zalewowej. W dolinie Kłodnicy zostały zidentyfikowane następujące etapy rozwoju form akumulacji biogenicznej: (1) szybki przyrost osadów we wczesnym i prawdopodobnie środkowym holocenie, (2) ograniczenie tempa akumulacji u schyłku mezoholocenu(?) i w starszym neoholocenie, (3) ponowny wzrost tempa akumulacji osadów w młodszej części późnego holocenu. Rozwój większości form akumulacji biogenicznej został zatrzymany w ostatnim tysiącleciu na skutek antropogenicznego ożywienia procesów fluwialnych i denudacyjnych.

The article discusses the origin of peatland plains in the ‘old glacial’ zone of southern Poland. In the studied valleys of the Kłodnica and Osobłoga Rivers, peatlands developed mainly in the depressions of oxbow lakes. Biogenic accumulation started in various periods of the Late Glacial and Holocene, particularly in the Younger Dryas and Preboreal phases in the case of forms at the foot of the valley sides, and in the Subboreal and Subatlantic phases in the case of less numerous forms within proximal floodplain. The following development stages of floodplain fens were identified in the Kłodnica valley: (1) the rapid growth of deposits in the Early and possibly in the Middle Holocene, (2) significant reduction in the accumulation rate at the end of the Middle Holocene (?) and in the earlier part of the Late Holocene, (3) the re-growth of sediment accumulation rate in the later part of the Late Holocene. Development of numerous biogenic landforms has been stopped as a result of human-induced acceleration of fluvial and denudation processes in the last millennium.