Dzieci króla olch. Analiza przypadków z gościńca śląskiego oraz innych

Treścią artykułu jest analiza losu górnośląskiego dziecka w okresie totalitarnym (okupacja hitlerowska, okres stalinowski). Fizycznie porwane przez okupanta i przejęte przez jego rodzinę albo narażone na indoktrynację w szkole lub innej instytucji wychowawczej poddawane było ono najczęściej wykluczającym modelom nauczania w duchu polskim lub niemieckim. Niejednokrotnie metody formowania były wyrafinowane – dzieci przekupywano, kuszono, uwodzono. Do analizy tej sytuacji wykorzystana zostaje interpretacja wiersza Johanna W. Goethego Król olch, w której dominantą jest walka o duszę dziecka pomiędzy naturalnym sprzymierzeńcem (rodzic) i przychodzącym z zewnątrz przeciwnikiem (król); wizja królestwa elfów zestawiona jest tu z totalitarną utopią społeczeństwa – silnego i doskonałego, rasowo lub z wizją Polski – społeczeństwa pozbawionego różnic, a jednocześnie doskonale antyniemieckiego. Pod uwagę zostały wzięte zarówno teksty dokumentalne (R. Hrabar, A. Malinowska, G. Gruschka), jak i quasi-dokumentalne (J. Durski, F. Netz, A. Lysko) oraz artystyczne (A. Dziewit-Meller, L. Libera, I. Villqist).

The article offers an analysis of the fate of an Upper Silesian child in the totalitarian period (Nazi occupation, Stalinist period). Physically kidnapped by the occupier and taken over by his family or indoctrinated at school or other educational institutions, it was most often subjected to excluding models of teaching in the Polish or German spirit. Often the methods of formation were sophisticated – children were bribed, tempted, and seduced. The analysis of this situation is based on the interpretation of Johann Wolfgang von Goethe’s poem Erlkönig, in which the dominant feature is the struggle for the soul of a child between a natural ally (parent) and an adversary who comes from the outside (king); the vision of the elven kingdom is juxtaposed with the totalitarian utopia of a society – racially strong and perfect, or with the vision of Poland – a society devoid of differences, and at the same time perfectly anti-German. Various kinds of texts were taken into consideration documentary (R. Hrabar, A. Malinowska, G. Gruschka), quasi-documentary (J. Durski, F. Netz, A. Lysko) and literary (A. Dziewit-Meller, L. Libera, I. Villqist).