Bieda i bogactwo. Próby artykulacji problemu i dialog ze studentem architektury, autorem projektu

W artykule analizowano wybrane prace klauzurowe wykonane przez studentów wydziału architektury drugiego roku studiów magisterskich w roku akademickim 2011–2012. Rysunki zatytułowane „Bieda (i) bogactwo”, wykonane w ramach przedmiotu „architektura monumentalna”, były rozważane w szerokich kontekstach wykluczenia społecznego i marginalizacji. Wykluczenie społeczne i marginalizacja posiada swe metaforyczne ekwiwalencje w formie wyobrażeń przestrzennych, waloryzowanych jako opozycje zachodzące pomiędzy tym, co wewnętrzne, a tym, co zewnętrzne. To kieruje nas, z kolei, ku pierwotnej i antropologicznie pojmowanej kategorii granicy, moderującej owe przeciwieństwa w aspektach, co najmniej, społecznym i przestrzennym. Kategoria ta, według Edmunda Leacha, Władimira Toporowa i Stefana Czarnowskiego stanowi szeroko rozumiane miejsce przejścia między nimi. Zajęcia prowadzone z przedmiotu odnoszą się do kategorii granicy ujmowanej w perspektywie jej przestrzennego i społecznego działania. Ponieważ jeden z podstawowych powodów powstawania marginalizacji społecznej stanowi bieda, dlatego artykuł ten został wzbogacony o charakterystykę współczesnych przemian społecznych oraz idących za tym trudności z identyfi kacją nowoczesnego polis. Socjologowie miasta, tacy jak: Richard D. Alba, Ash Amin i Nigel Thrift zauważają, że wykluczenie społeczne, które dotyczy między innymi – jak czytamy w dokumencie przygotowanym w 2003 r. przez Zespół Zadaniowy ds. Reintegracji Społecznej opracowujący Narodową Strategię Integracji Społecznej dla Polski – osób niepełnosprawnych ruchowo oraz bezdomnych, prowadzić może do separacji i degradacji przestrzennej. Istotny zatem wydaje się dialog młodego człowieka z zachodzącymi we współczesnym świecie przemianami społecznymi, aby dzięki dokonanej refl eksji człowiek ów uświadomił sobie, na ile rzeczywistość współtworzy jego wyobrażenie o świecie, system wartości i stosunek do ludzi, którym ma służyć jako architekt.

This work analyses selected invigilated examination-papers performed by second year students of the department of architecture during their master’s degree course in the academic year 2011–2012. Depictions entitled “Poverty (and) wealth”, carried out within confi nes of Monumental architecture subject, have been considered in a broad contextes of social exclusion and marginalization. Societal exclusion and inclusion possess their metaphorical equivalences in the form of spatial images, valorized as oppositions occurring between the internal and the external. This, in turn, leads us towards primeval and anthropologically conceived category of border, moderating aforementioned oppositions in, at least, social and spatial aspects. This category, according to Edmund Leach, Vladimir Toporow and Stefan Czarnowski, constitutes a widely understood point of transition between them. Classes related to this subject consider the category of the border, expressed in a perspective of its spatial and societal working. As one of the basic reasons of social marginalization coming into being is poverty, that is why this article has been enriched by contemporary social changes profi le and, what follows, diffi culties with identifi cation of the modern polis. Sociologists of the city such as Richard D. Alba, Ash Amin and Nigel Thrift observe that social exclusion which concerns among others physically disabled and homeless (as we read in the document issued in 2003 by Task Group for Social Reintegration, drawing up National Social Integration Strategy for Poland) may lead towards separation and spatial deterioration of the excluded. The young man’s dialogue with the contemporary world’s social changes seems therefore essential, because it may lead, to the realization how the reality co-originates their image of the world, value system and attitude towards people they are going to serve as architects.