Johann Martin Pohlmann (1726–1800). Architekt epoki fryderycjańskiej

W artykule przedstawiono dokonania zawodowe Johanna Martina Pohlmanna, architekta urodzonego w Berlinie i działającego na Śląsku w 2. poł. XVIII w., podczas rządów króla Fryderyka II. Kariera zawodowa Pohlmanna związana była z pracą na kierowniczych stanowiskach w urzędach budowlanych śląskiej kamery wojen i domen w Opolu i we Wrocławiu. Architekt, realizując królewską politykę rozwoju gospodarczego i urbanizacji przyłączonego do Prus Śląska, uczestniczył w procesie powstawania hut w dolinie rzeki Mała Panew oraz osiedli fryderycjańskich. W dorobku zawodowym Pohlmanna znalazły się również projekty obiektów użyteczności publicznej, m.in. kościołów ewangelickich. Choć twórczość Pohlmanna wpisuje się jeszcze w architekturę baroku, należy do okresu przejściowego; w obiektach jego autorstwa dostrzec można elementy klasycyzujące. Na szczególną uwagę zasługują rozwiązania projektowe osiedli fryderycjańskich w Jedlicach i Kup – zachowane obecnie fragmentarycznie kompozycje oparte na geometrii koła.

In the paper professional achievements of Johann Martin Pohlmann, Berlin-born architect active in Silesia in the 2nd half of the 18th century, mainly during the reign of king Frederic the Great, are presented. Pohlmann’s professional career was connected with his work in managerial positions in the building departments of Silesian Chamber of Wars and Domains in Opole and Wrocław. The architect realizing the king’s policy of economic and urban development of Silesia, incorporated to Prussia, participated in the process of founding ironworks in the valley of the Mała Panew and establishment the Frederician settlements. Amongst professional achievements of Johann Martin Pohlmann there are also projects of public buildings, i.a. Evangelic churches. Although Pohlmann’s works fi t still into Baroque architecture, they belong to a transition period; one can notice in his works also neoClassical elements. A special attention deserve design solutions of Frederician settlements in Jedlice and Kup – only partly preserved compositions based on the geometry of a circle.