Natural and anthropogenic conditions of water level fluctuations in lakes – Lake Powidzkie case study (Central-Western Poland)

The article presents the analysis of water level fluctuations in Lake Powidzkie in the years 1961–2015. The study shows a considerable decrease in mean water levels in the aforementioned multiannual period, averaging 9 cm∙decade^–1. Such a situation is caused by natural as well as anthropogenic factors, co-determining water relations in the study area. The natural factors include the amount and distribution of precipitation, increase in air temperature and evaporation size, unfavourable relations between the lake and catchment or hydrogeological conditions. Anthropogenic factors particularly include long-term transformations of the natural environment in the region, currently associated with meliorations accompanying the nearby opencast brown coal mines and exploitation of groundwaters for municipal purposes. Water shortages occurring during dry periods were shown not to be compensated in the study area in humid years. This is particularly related to the regional lowering of the aquifer remaining in close relations with Lake Powidzkie. Counteracting the unfavourable hydrological situation is done through hydrotechnical infrastructure which partially limits water outflow from the lake through damming.

W artykule dokonano analizy zmian poziomu wody Jeziora Powidzkiego w latach 1961–2015. Z przeprowadzonych badań wynika, że w powyższym wieloleciu nastąpił znaczny spadek średnich stanów wody, średnio o 9 cm∙dek.^–1. Sytuacja taka spowodowana jest czynnikami naturalnymi i antropogenicznymi, które współoddziałują na kształtowanie się stosunków wodnych na badanym obszarze. Do pierwszych należy zaliczyć ilość i rozkład opadów, wzrost temperatury powietrza oraz niekorzystne relacje jezioro–zlewnia. Drugie to przede wszystkim długotrwałe przeobrażenia środowiska przyrodniczego w tym regionie, które obecnie utożsamiane są z odwodnieniami, towarzyszącymi pobliskim odkrywkom węgla brunatnego oraz eksploatacji wód podziemnych na potrzeby komunalne. Wykazano, że niedobory wody, powstające podczas okresów suchych, nie są rekompensowane na badanym obszarze w latach wilgotnych, co z kolei związane jest głównie z regionalnym obniżeniem poziomu wód podziemnych, z którymi Jezioro Powidzkie pozostaje w ścisłym kontakcie. Przeciwdziałanie niekorzystnej sytuacji hydrologicznej stanowi zabudowa hydrotechniczna, która poprzez piętrzenie jeziora częściowo ogranicza ubytek wody z akwenu.