The effect of environmental conditions on surface water quality in the Zimnik and Czyrna catchments of the Beskid Śląski

The study was carried out in the year 2004 in the Zimnik and Czyrna catchments situated on opposite slopes of Skrzyczne in the Beskid Śląski Mts. Water samples collected from streams during three sampling sessions were analysed. The first session was carried out during snowmelt (April/May), the second during intensive rainfall in the vegetation season (June) and the third - during low water level (October). A data set consisting of conductivity, water pH, concentrations of major anions (Cl-, NO3-, SO42-) and cations (NH4+, Na+, K+, Ca2+, Mg2+) was produced and waters were then classified according to Polish standards (years 2002 and 2004). Chemical composition of stream waters depended on physical and geological properties of drainage areas and on seasonal changes of water level in the catchment. Water class depended also on precipitation and on forest type. It was found that water from most sampling points in streams was unfit for drinking - 66 out of collected 89 samples were beyond the first A1 category and the main reason for that was too low pH and high concentrations of NH4+ and NO3-. During intensive rainfall in the vegetation season higher washing out of cations was observed from beech and multispecies forest stands than from spruce stands, which partly neutralized water pH and in consequence improved water quality. This phenomenon should be considered while afforesting streams neighborhoods where water is or will be used as a source of drinking water.

Badania zostały przeprowadzone w 2004 roku w zlewniach Zimnika i Czyrnej leżących na przeciwległych stokach Skrzycznego w Beskidzie Śląskim. Analizie poddano wody pobrane z potoków podczas trzech sesji pomiarowych. Pierwsza odbyła się podczas roztopów śniegu (kwiecień/maj), druga sesja w trakcie intensywnych opadów deszczu w okresie wegetacji (czerwiec), trzecia przy niskim stanie wód (październik). Analizowano odczyn i przewodność elektrolityczną, oraz stężenie anionów (Cl-, NO3-, SO42-) i kationów (NH4+, Na+, K+, Ca2+, Mg2+). Wyniki poddano klasyfikacji wód pitnych wg polskich norm (z 2002 i 2004 r.). Skład chemiczny wód powierzchniowych zależy od fizycznych i geologicznych właściwości utworów budujących zlewnie. Przynależność wód do klasy zależy również od wystąpienia i rodzaju opadów atmosferycznych oraz składu gatunkowego. Stwierdzono niezdatność dużej części badanych wód do picia - 66 z 89 pobranych prób znajdowało się poza klasa A1, głównie ze względu na niski ich odczyn oraz wysokie stężenie NH4+ i NO3-. W drzewostanach bukowych i wielogatunkowych zaobserwowano znacząco większe niż w świerkowych wymywanie kationów podczas intensywnych opadów deszczu, co w pewnym stopniu neutralizowało odczyn wód a tym samym podnosiło jakość wód. Ten fakt powinien być brany pod uwagę przy zalesianiu terenów źródliskowych i sąsiadujących z potokami w obszarach, gdzie wody te wykorzystywane są lub będą w przyszłości, jako dodatkowe ujęcia wód pitnych.