O problemie reakcji społeczeństwa szlacheckiego na pierwszy rozbiór raz jeszcze. Uwagi na kanwie edycji korespondencji i gazetek rękopiśmiennych Jędrzeja Kitowicza

W powszechnej opinii panuje przekonanie, że pierwszy rozbiór Rzeczypospolitej wywołał szok w świadomości społeczeństwa szlacheckiego. Badania źródłowe nie potwierdzają tej tezy. Wręcz przeciwnie, pokazują, że szlachta zareagowała spokojnie, nadspodziewanie długo łudząc się, że jest to tylko przejściowa sytuacja. Wydane drukiem Korespondencja i gazetki rękopiśmienne Jędrzeja Kitowicza z lat 1771–1776 są znakomitym źródłem do śledzenia nastrojów, oczekiwań i złudzeń szlachty w szeroko pojętej dobie pierwszego rozbioru.

It is a common belief that the first partition of the Commonwealth came as a shock for the noble society. Source studies, however, do not confirm this thesis. On the contrary, they show that the nobility reacted calmly, staying unexpectedly long under the delusion that this situation was only temporary. The published volume of Jędrzej Kitowicz’s Correspondence and Handwritten Pamphlets from 1771–1776 is an excellent source of information about the moods, expectations, and illusions of noblemen throughout the broadly understood era of the first partition.