Międzypokoleniowe uczenie się w ramach domowych środowisk czytelniczych – rola dziadków w rozwijaniu umiejętności językowych i czytelniczych dzieci w wieku przedszkolnym

W artykule podjęto problematykę dotyczącą znaczenia rodzin wielopokoleniowych dla funkcjonowania domowych środowisk czytelniczych, w szczególności dla rozwijania umiejętności czytelniczych i językowych dzieci w okresie średniego dzieciństwa. Przeprowadzona analiza opisowo-krytyczna literatury miała na celu znalezienie odpowiedzi na pytanie w jaki sposób dziadkowie mogą się przyczyniać do wczesnej alfabetyzacji wnuków, a także rozpoznanie teoretycznych i empirycznych przesłanek pozwalających określić możliwości wzajemnego międzypokoleniowego uczenia się dziadków i wnuków w ramach podejmowanych w środowisku domowym wspólnych aktywności czytelniczych. W tekście omówiono kolejno zagadnienia dotyczące: wybranych aspektów domowych środowisk czytelniczych, roli dziadków w rozwijaniu umiejętności poznawczych i językowych wnuków, możliwości wynikających z międzypokoleniowego uczenia się oraz korzyści z zaangażowania dziadków w wychowanie wnuków. Wskazano również implikacje dla praktyki pedagogicznej, odnoszące się m.in. do potrzeby intensyfikacji podejmowanych w ramach partnerstwa edukacyjnego działań sprzyjających rozwijaniu umiejętności językowych i czytelniczych dzieci poprzez kontakty z dziadkami. Zgromadzone w wyniku analizy polskiego i zagranicznego piśmiennictwa dane dostarczyły argumentów na rzecz potrzeby promowania działań wspierających inicjatywy międzypokoleniowego uczenia się w ramach domowych środowisk czytelniczych.

The article focuses on the issue of the importance of multi-generational families for the functioning of home reading environments, especially for the development of reading and language skills of children in middle childhood. A descriptive and critical analysis of the literature was conducted in order to find an answer to the question of how grandparents can contribute to their grandchildren’s early literacy education, as well as to identify the theoretical and empirical grounds for the possibility of mutual intergenerational learning between grandparents and grandchildren through joint activities in the home reading environment. The text discusses the following issues: selected aspects of home reading environments, the importance of grandparents in developing grandchildren’s cognitive and language skills, opportunities for intergenerational learning, and the benefits of grandparents’ involvement in raising grandchildren. I also point out implications for pedagogical practice, including the need to intensify educational partnership activities to foster the development of children’s language and reading skills through their interactions with grandparents. The data collected from the analysis of Polish and foreign literature provides arguments in favor of the need to promote activities supporting intergenerational learning initiatives in home reading environments.