Moc Słowiańszczyzny, siła fantazmatu

Artykuł przedstawia zjawisko popularności motywów słowiańskich w najnowszej polskiej kulturze popularnej. Jego celem jest pokazanie zmian w podejściu do Słowiańszczyzny po 1989 roku. Punktem wyjścia jest koncepcja krytyki fantazmatycznej Marii Janion i refleksja nad zmianą współcześnie podejścia do tradycji romantycznej, by stworzyć nowe narracje o polskiej tożsamości, w których ważna może być Słowiańszczyzna pojęta jako fantazmat. Dlatego obok form pisarstwa historycznego coraz większą rolę odgrywają różne rodzaje twórczości fantastycznej. Kluczowe są dwa stanowiska: sceptyczne wobec możliwości stworzenia słowiańskiej fantastyki (Andrzeja Sapkowskiego) oraz kreatywne, zafascynowane słowiańskim dziedzictwem (Marii Janion). Artykuł kończy propozycja interpretacji mody na Słowiańszczyznę w odniesieniu do badań z kręgu teorii widmologii.

Article presents the phenomenon of the popularity of Slavic motifs in the latest Polish popular culture. Its aim is to show the changes in the approach to Slavism after 1989. The starting point is the concept of phantasmatic criticism by Maria Janion and a reflection on the contemporary change in the approach to the Romantic tradition in order to create new narratives about Polish identity, in which Slavism is understood as a phantasm which may be important. Therefore, in addition to the forms of historical writing, various types of fantasy work play an increasingly important role. Two positions are crucial: skeptical about the possibility of creating Slavic fantasy (Andrzej Sapkowski) and creative, inspired by Slavic heritage (Maria Janion). The article ends with a proposal to interpret the fashion for the Slavs in relation to research in the field of spectral theory.