Problem rozróżnienia pomiędzy wykluczeniem ipsum ius i wykluczeniem usus iuris w odniesieniu do bonum prolis w doktrynie i w orzecznictwie rotalnym

W obszarze kanonicznej zgody małżeńskiej jedna z najbardziej „newralgicznych” kwestii dotyczy wykluczenia – pozytywnym aktem woli – bonum prolis, czyli skierowania małżeństwa m.in. ku zrodzeniu potomstwa (jest to istotny element małżeństwa). Zawierając małżeństwo, strony podejmują wzajemnie prawo-obowiązek spełniania aktów małżeńskich: jednoczących i otwartych na prokreację. Mając na uwadze kan. 1101 § 2 KPK, można mówić o możliwości wykluczenia przez nupturienta bonum prolis. Autor porusza znaczący wątek odnoszący się do przedmiotu tego wykluczenia skutkującego nieważnością małżeństwa. Pyta więc, czy jest nim jedynie prawo do aktów małżeńskich otwartych na prokreację (ipsum ius) czy również wykonywanie tego prawa (usus iuris). Odwołując się do doktryny i orzecznictwa Roty Rzymskiej, podziela przeważający pogląd, że tylko wykluczenie ipsum ius do aktów małżeńskich otwartych na prokreację unieważnia małżeństwo, nie zaś wykluczenie usus iuris. Tym samym wskazuje na zasadność rozróżnienia pomiędzy wykluczeniem ipsum ius i wykluczeniem usus iuris.

In the area of canonical marital consent, one of the most „sensitive” issues is the issue of exclusion – by a positive act of will – bonum prolis, i.e. to bear children (it is an essential part of marriage). By entering into marriage, the parties undertake the mutual right-obligation to perform marital acts: uniting and open to procreation. Bearing in mind can. 1101 § 2 of the CIC, one can speak of the possibility of exclusion by the nupturient of bonum prolis. The author touches on a significant thematic thread concerning the subject of this exclusion resulting in the nullity of marriage. So he asks whether it is only the right to marital acts open to procreation (ipsum ius) or also the exercise of this right (usus iuris). Referring to the doctrine and jurisprudence of the Roman Rota, he shares the overwhelming view that only the exclusion of the right (ipsum ius) to matrimonial acts open to procreation invalidates the marriage, not the exclusion of usus iuris. Thus, it points to the validity of the distinction between the exclusion of ipsum ius and the exclusion of usus iuris.