Zróżnicowanie i rozmieszczenie Spergulo-Veronicetum dillenii (Wójcik 1965) Warcholińska 1981 w Polsce

The study presents an analysis of the diversity of the Spergulo-Veronicetum dillenii association in Poland. On the basis of reviewed literature data and own contemporary investigation results (Warcholińska, 2004) species richness and community structure of the association are presented. Its phytosociological-syntaxonomical characterization and occurrence conditions are specified. Besides, the distribution and occurrence range of the discussed association are given.

W prezentowanej pracy przedstawiono charakterystykę zespołu Spergulo-Veronicetum dillenii, występującego na terenie Polski. Zgromadzony materiał z literatury oraz aktualne wyniki badañ własnych posłużyły do analizy jego zróżnicowania i rozmieszczenia. Przedmiotem analizy było w szczególności: bogactwo gatunkowe, struktura, charakter fitosocjologiczny, warunki siedliskowe i rozmieszczenie. Florystyczna odrębność Spergulo-Veronicetum dillenii nie budzi wątpliwości. Zbiorowiska zaliczane do tego zespołu odznaczają się swoistą kombinacją gatunków, wśród których ważną diagnostycznie grupę stanowią gatunki charakterystyczne i wyróżniające, a mianowicie: Spergula morisonii, Veronica dillenii, Teesdalea nudicaulis. Analizowany zespół buduje od 16 do 38 gatunków roślin naczyniowych. Liczba gatunków wyróżnionych niższych jednostek w obrębie Spergulo-Veronicetum dillenii, np. na terenie Wzniesieñ Łódzkich, jest również różna i wynosi dla: postaci typowej 21 gatunków, postaci z Flago minima 18 gatunków oraz postaci z Corynephorus canescens 14 gatunków. Zbiorowiska zaliczane do Spergulo-Veronicetum dillenii są zwykle 1-2 warstwowe. Warstwa dolna jest dobrze rozwinięta.Wyróżnione postacie, a także warianty (typowy i z Spergula arvensis) podane z obszaru Wyżyny Wieluñskiej oraz Wyżyny Częstochowskiej, są wyrazem zmienności lokalno-siedliskowej Spergulo-Veronicetum dillenii . Zasadniczymi czynnikami powodującymi lokalne zróżnicowanie tego zespołu są warunki troficzne i antropopresja. W zależności od przyjętego systemu klasyfikacyjnego zespół Spergulo-Veronicetum dillenii bywał dotąd zaliczany do trzech klas: Rudero (Ruderali) Secalietea, Secalietea i Stellarietea mediae. Analiza składu gatunkowego oraz warunków siedliskowych wskazuje, że fito- cenozy Spergulo-Veronicetum dillenii przywiązane są przede wszystkim do siedlisk po zbiorowiskach suboceanicznego boru świeżego Leucobryo-Pinetum oraz w mniejszym stopniu do siedlisk po zbiorowiskach subkontynentalnego boru świeżego Peucedano-Pinetum. Największe zagęszczenie stanowisk znajduje się na siedliskach Leucobryo-Pinetum w centralnej części Nizin środkowopolskich (ryc. 1). Brak stanowisk tego zespołu na terenie wielu mezoregionów Polski wskazuje na potrzebę jego dalszych badañ.