Coraz powszechniejsze wśród pracowników ochrony zdrowia oskarżenia o niedopełnienie obowiązków zawodowych stanowią silne źródło stresu, który może prowadzić do rozwoju zespołu stresu związanego z błędem medycznym (medical malpractice stress syndrome – MMSS). Jest on często porównywany do zespołu stresu pourazowego (post-traumatic stress disorder – PTSD), a lekarze są określani jako drugie ofiary (second victims) błędów medycznych. Celem publikacji jest zwrócenie uwagi na MMSS, jego objawy, podobieństwo do PTSD i konsekwencje oraz metody zapobiegania mu i radzenia sobie z nim. Ponadto w celu zobrazowania skali zjawiska zwrócono uwagę na liczbę pozwów o błąd medyczny wśród specjalizacji lekarskich, których ten problem dotyczy najczęściej. Praca ma charakter przeglądu narracyjnego. Poddano analizie informacje zawarte w medycznych bazach artykułów i czasopism naukowych (PubMed, ResearchGate, Biblioteka Nauk), wydawnictwie termedia oraz serwisie Jurnals.viamedica z lat 1988–2023. Psychiczne objawy MMSS obejmują gniew, frustrację, lęk, poczucie winy, problemy ze snem, utratę wiary w siebie i nastrój depresyjny. Następnie pojawiają się także objawy somatyczne, w tym sercowo-naczyniowe. Zespół ten może prowadzić do zlecania pacjentom zbędnych badań, odwlekania decyzji terapeutycznych lub przedwczesnego odejścia z zawodu. W ostatnich latach pacjenci są bardziej świadomi przysługujących im praw, przez co liczba pozwów sądowych o błąd medyczny rośnie, szczególnie w takich specjalizacjach jak ginekologia i położnictwo, neurochirurgia i radiologia. Obawy przed prawnymi skutkami błędów medycznych wpływają na wybór specjalizacji przez absolwentów uczelni medycznych, którzy często unikają specjalizacji związanych z wysokim ryzykiem popełnienia błędu. W radzeniu sobie z MMSS konieczne jest wsparcie społeczne oraz współpraca obarczonego błędem medycznym lekarza z prawnikami i nierzadko psychiatrami, a profilaktyka MMSS obejmuje znajomość reakcji na stres oraz postępowanie, które zmniejszy ryzyko popełnienia błędu medycznego i jego sądowych konsekwencji. Rozpowszechnienie MMSS wśród lekarzy i wpływ ryzyka pozwu o błąd lekarski na wybór specjalizacji medycznej w Polsce wymagają dalszej oceny.
Accusations of medical malpractice, increasingly common among healthcare professionals, are a massive source of stress which can lead to the development of medical malpractice stress syndrome (MMSS). The symptoms of this syndrome are often compared to those in post-traumatic stress syndrome (PTSD), and the doctors are referred to as “second victims” of medical mistakes. The aim of the publication is to highlight MMSS, its symptoms, its similarity to PTSD, its consequences, and methods of prevention and management. In addition, attention was paid to the number of medical malpractice lawsuits among medical specialties mostly affected by this problem to illustrate the scale of the phenomenon. The publication is a narrative review. Medical databases (PubMed, ResearchGate, Biblioteka Nauki), termedia and Jurnals.viamedica service from the years 1988–2023 were reviewed. The MMSS manifests itself with symptoms such as anger, frustration, anxiety, guilt, sleeping disorders, loss of self-confidence, and depression. Later, somatic symptoms, such as cardiovascular, also appear. The MMSS may lead to unnecessary ordered examinations, delayed therapeutic processes, or premature retirement from the profession. Recently, patients have become more aware of their rights, resulting in an increase in malpractice lawsuits, particularly in specialties such as gynecology and obstetrics, neurosurgery, and radiology. Concerns about the legal consequences of medical errors may affect future specialization choices. Graduates tend to avoid specialties with a high risk of medical malpractice. Coping with MMSS requires social support and cooperation between doctors and lawyers or psychiatrists. Prevention of MMSS includes awareness of stress reactions and procedures decreasing the risk of committing medical malpractice. The prevalence of MMSS among physicians and the impact of the risk of medical malpractice lawsuits on the choice of medical specialty in Poland require further examinations.
