Zanim powstał „Pianista” Romana Polańskiego – „Robinson warszawski” (1945-1950)

Autorka artykułu prezentuje historię powstawania filmu Robinson warszawski. Autorem pomysłu na film był Czesław Miłosz, który oparł go na rozmowach z pianistą Władysławem Szpilmanem i jego relacji z ukrywania się w ruinach Warszawy w czasie II wojny światowej. Oryginalność pomysłu zasadzała się na samotności człowieka w pejzażu ruin wielkiego miasta. W umowie na scenariusz, podpisanej w 1945 r. wspólnie z Jerzym Andrzejewskim, Miłosz był wymieniony jako współautor. W roku 1945 scenariusz został poddany licznym przeróbkom, które zdruzgotały Miłosza. W międzyczasie poeta podpisał umowę jako urzędnik dyplomacji PRL-u w Ameryce. Prace nad Robinsonem zostały zawieszone do wiosny roku 1948. Jerzy Zarzycki i Andrzejewski napisali nowy scenariusz, stosując się do zaleceń partii komunistycznej, o czym Miłosz w ogóle nie wiedział. Robinson warszawski miał premierę w 1949 r. i został zmiażdżony przez krytykę. Film, który w istocie był obrazem propagandowym, wszedł na ekrany w roku 1950. Nazwisko Andrzejewskiego zostało oczywiście włączone do napisów końcowych, zaś udział Miłosza został całkowicie pominięty.

The article tells the history of the film entitled Robinson of Warsaw. Czesław Miłosz conceived the story inspired by conversations with pianist Władysław Szpilman who was hiding in the ruins of Warsaw during the World War II. The original idea of the film was a lonely man amidst a landscape of ruins. In the screenplay contract signed in 1945 with Andrzejewski, Miłosz features as a co-author. In 1945 the screenplay underwent a number of changes which devastated Miłosz, who in the meantime signed a contract as a Foreign Office employee. Works on Robinson were suspended until the spring of 1948. Zarzycki and Andrzejewski wrote a new screenplay including the communist party recommendations. Miłosz was not aware of any of it. Robinson of Warsaw premiered in 1949. It was hit by crushing criticism. The movie, which was in fact a propaganda film, was screened in 1950. Andrzejewski’s name was included in the film credits without mentioning the contribution by Miłosz.